Της Βασιλείας Δημουλή
M.Sc. παιδοψυχολογίας
Η πειθαρχία ορίζεται ως η υποταγή σε ανωτέρους (Λεξικό Μπαμπινιώτη, 1998). Παρουσιάζεται με δύο μορφές:
Εσωτερική πειθαρχία (ενσυνείδητη): η υπακοή σε αρχές και κανόνες με τη θέληση του ατόμου.
Εξωτερική πειθαρχία: η υπακοή που επιβάλλεται λόγω φόβου.
Αν τελικά θέλουμε να χρησιμοποιούμε τον όρο πειθαρχία, ας έχουμε στο μυαλό μας την εσωτερική.
Σχετικές έννοιες
Άλλες έννοιες που σχετίζονται με την πειθαρχία είναι η φυσική συνέπεια, η λογική συνέπεια και η τιμωρία:
Φυσική συνέπεια. Είναι το φυσικό επακόλουθο μιας ενέργειας: «Δε θα πάρω το κολατσιό μου μαζί, επομένως θα πεινάσω».
Λογική συνέπεια. Είναι το επακόλουθο που προγραμματίζει ο γονιός ως συνέπεια σε ένα όριο ή κανόνα, ο οποίος δεν τηρείται: «Δεν έκλεισα την τηλεόραση την ώρα που είχε συμφωνηθεί και γι’ αυτό δε θα δω καθόλου τηλεόραση την επόμενη μέρα».
Τιμωρία. Είναι δύναμη εξουσίας και επιβάλλεται χωρίς υπαρκτούς λόγους πάντα. Πολλές φορές εμπεριέχει βία (σωματική ή λεκτική). Εξίσου επίπονη είναι για τα παιδιά και η παραμέληση.
Η συνέπεια (φυσική ή λογική)
1 Η συνέπεια, πάνω απ’ όλα, εμπεριέχει σεβασμό και αναγνωρίζει τα δικαιώματα του παιδιού.
2 Το παιδί υπακούει σε κανόνες και αρχές, ενώ ταυτόχρονα σέβεται τον γονιό του. Είναι η περίπτωση που λέμε ότι ο σεβασμός δεν επιβάλλεται, αλλά εμπνέεται.
3 Η συνέπεια δίνει στο παιδί την ευκαιρία να επιλέξει: «Αν δε διαβάσεις, θα έχεις λιγότερο χρόνο για παιχνίδι. Διάλεξε!»
4 Η συνέπεια δεν κατηγορεί το παιδί, καθώς είναι απρόσωπη. Σημασία έχει η πράξη: «Η επίθεση σε συμμαθητή είναι κάτι που μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως...» (αντί: «Είσαι απαράδεκτος που...»)
5 Η συνέπεια στηρίζεται στην καλή θέληση και των δύο πλευρών.
6 Η συνέπεια, για να γίνει κατανοητή από το παιδί, πρέπει να είναι άμεση. Αν δοθεί μετά από ώρες ή μέρες, έχει χαθεί ο λόγος για τον οποίο επιβλήθηκε.
Η τιμωρία
1 Η τιμωρία, σε αντίθεση από τη συνέπεια, είναι επιβολή εξουσίας.
2 Τα παιδιά που «τρώνε» τιμωρίες σπάνια σέβονται τους γονείς τους και όσο μεγαλώνουν μπαίνουν στη διαδικασία λεκτικής ή κάποιες φορές και σωματικής έριδας!
3 Η τιμωρία αφορά κάτι που έγινε στο παρελθόν («Μείνε στο δωμάτιο, αφού προχθές είχες πάει αδιάβαστος στα αγγλικά») και συνήθως ικανοποιεί κάποιες ανάγκες επικράτησης του ανθρώπου που την επιβάλλει.
4 Δύσκολα δεν υπακούει κάποιος στην τιμωρία, καθώς εμπεριέχει απειλές συναισθηματικές («Δε θα σε αγαπώ μετά!») ή υλικές («Τέρμα η σοκολάτα από σήμερα!»).
5 Τέλος, η τιμωρία συνήθως είναι αυθαίρετη ή έχει μικρή σχέση με την εκάστοτε κατάσταση.
Συμπέρασμα
Με την ενσυνείδητη πειθαρχία και τη συνέπεια θα καταφέρουμε να βάλουμε σωστά όρια στα παιδιά και ταυτόχρονα να διατηρήσουμε την καλή σχέση και επικοινωνία μαζί τους.
1 Ας δρούμε με καλοσύνη αλλά και σταθερότητα.
2 Ας επιβάλλονται οι συνέπειες σε ρεαλιστικά πλαίσια και όχι σε πλαίσια υπερπροστατευτικότητας.
3 Ας ξεχωρίζουμε την πράξη από το πρόσωπο που την κάνει.
4 Ας μη δίνουμε πολύ χώρο στη γνώμη των άλλων (από τους πολύ κοντινούς μας, όπως ο παππούς και η γιαγιά, μέχρι κάποιον πολύ μακρινό).
5 Ας δώσουμε τη συνέπεια με λίγα και κατανοητά λόγια.
6 Ας σχετίζεται η συνέπεια με την αρνητική συμπεριφορά.
7 Ας δίνουμε εναλλακτικές.
8 Ας δίνουμε στο παιδί ευκαιρίες με υπομονή και εξάσκηση.
Πειθαρχία
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου