Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο (5)

Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Τα πρώτα βήματα που απαιτούνται για να διασφαλίσετε ότι το παιδί σας θα περιηγείται με ασφάλεια στο διαδίκτυο είναι και τα πιο δύσκολα. Πατώντας στην εικόνα, μπορείτε να παρακολουθήσετε πώς αντιμετωπίζει αυτά τα ζητήματα στην καθημερινή της ζωή η «οικογένεια Γεωργίου»:

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο
1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών
2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας
3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια
4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο
5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο (4)

Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο

Τα παιδιά χρειάζονται βοήθεια από τους ενήλικες για την προστασία των δικαιωμάτων τους στο διαδίκτυο. Η νομοθεσία ισχύει και εκεί: οι διαχειριστές των διαδικτυακών τοποθεσιών είναι υπεύθυνοι για το περιεχόμενο των τοποθεσιών τους.

Πατήστε στο πλαίσιο που σας ενδιαφέρει:

Κυβερνο-παρενοχλήσεις

Το διαδίκτυο δίνει νέες ευκαιρίες για παρενόχληση. Διάφοροι μπορεί να δημοσιεύουν φήμες, φωτογραφίες και άλλες προσωπικές πληροφορίες ή να στέλνουν κακόβουλα μηνύματα —είτε ανώνυμα είτε χρησιμοποιώντας το όνομα άλλου. Τα μηνύματα SMS και τα κινητά τηλέφωνα με κάμερα ανοίγουν νέες προοπτικές για διασκέδαση, αλλά και για εκμετάλλευση. Οι παρενοχλήσεις στο σχολείο συνήθως περιορίζονται στις ώρες που λειτουργεί, αλλά μέσω διαδικτύου μπορεί κανείς να πέσει θύμα παρενόχλησης οποιαδήποτε στιγμή. Επίσης, μέσω διαδικτύου οι «νταήδες» έχουν πρόσβαση σε περισσότερους ανθρώπους.

Αν στο παιδί σας αρέσουν οι διαδικτυακές συνομιλίες, θα πρέπει να συζητήσετε μαζί του αυτούς τους κινδύνους από την αρχή και να το συμβουλεύσετε τι πρέπει να κάνει αν αντιμετωπίσει παρενοχλήσεις. Αυτό είναι σημαντικό γιατί:

• Οι κυβερνο-παρενοχλήσεις γίνονται συχνότερα όταν δεν υπάρχουν ενήλικοι παρόντες.
• Τα παιδιά συχνά πιστεύουν ότι αν το πουν στους γονείς τους, τα πράγματα θα γίνουν χειρότερα.
• Η ανωνυμία και ο χαμηλός κίνδυνος σύλληψης κάνει τους ανθρώπους να επιχειρούν πράγματα που αλλιώς δε θα τα τολμούσαν (για παράδειγμα, να λένε πράγματα που ποτέ δε θα έλεγαν σε κάποιον άλλο πρόσωπο με πρόσωπο).
• Οι κυβερνο-παρενοχλήσεις είναι τεχνικώς εύκολες. Για την αποστολή κακόβουλων μηνυμάτων ή τη δημοσίευση κακόβουλων κειμένων σε ευρύ κοινό αρκούν λίγα κλικ με το ποντίκι.

Των φρονίμων τα παιδιά...

Ακόμη κι αν το παιδί σας δεν έχει υποστεί παρενόχληση μέσω διαδικτύου, σας συνιστούμε να συζητήσετε μαζί του τα παρακάτω θέματα:

• Δεν πρέπει να ανακοινώνουν τις πληροφορίες επαφής τους ή προσωπικά τους στοιχεία, όπως φωτογραφίες, χωρίς να σκεφθούν καλά τις συνέπειες. Οι διαδικτυακές φιλίες μπορεί να διακοπούν και, όταν συμβεί αυτό, οι προσωπικές πληροφορίες μπορεί να σταλούν σε ανθρώπους που δεν πρέπει.
• Όλοι έχουν το δικαίωμα να τους συμπεριφέρονται με σεβασμό στο διαδίκτυο.
• Μπορούν να κλείσουν το δωμάτιο συνομιλίας, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο ή τον υπολογιστή όποτε θέλουν.
• Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μιλούν με τους γονείς τους για τις αρνητικές τους εμπειρίες.

Το διαδίκτυο υπόκειται στους ίδιους κανονισμούς και νόμους όπως και η καθημερινή μας ζωή. Το να συκοφαντούμε ή να προσβάλλουμε κάποιον στο διαδίκτυο είναι κακό. Μπορεί να θεωρηθεί δυσφήμηση ή εξύβριση, πράγμα που ενδέχεται να επισύρει τιμωρία και ποινές για την πρόκληση ζημιών. Μπορεί να είναι δύσκολο να ακυρωθεί κάτι που έγινε με λίγα κλικ του ποντικιού και τα παιδιά ενδέχεται να μην καταλαβαίνουν πόσο σοβαρή μπορεί να γίνει η κατάσταση.

Αν ο μη γένοιτο...

Αν το παιδί σας λάβει κακόβουλα μηνύματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή μηνυμάτων SMS:

• Πείτε του ότι δε χρειάζεται να ανοίγει τέτοιου είδους μηνύματα ή άλλα μηνύματα που προέρχονται από εντελώς ξένους.
• Δε θα πρέπει να απαντάει σε κακόβουλα μηνύματα. Ωστόσο, καλό θα είναι να αποθηκεύετε τα μηνύματα για μελλοντική αναφορά, εάν η κατάσταση χρειαστεί να αντιμετωπιστεί από άλλο άτομο.
• Αν ανακαλύψετε ότι ο αποστολέας πηγαίνει στο ίδιο σχολείο με το παιδί σας, ενημερώστε το σχολείο.
• Εάν η παρενόχληση εξακολουθήσει, ίσως χρειαστεί να αλλάξετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή τον αριθμό τηλεφώνου του παιδιού σας.

Επίσης, να θυμάστε:

• Μπορείτε να αποθηκεύσετε τα κακόβουλα μηνύματα για άλλες δραστηριότητες.
• Μπορείτε να προσαρμόσετε τις ρυθμίσεις του προγράμματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, έτσι ώστε να κατευθύνει τα μηνύματα ενός δεδομένου αποστολέα σε ξεχωριστό φάκελο. Έτσι το παιδί σας δε χρειάζεται να τα διαβάζει.
• Αν γνωρίζετε τη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου του αποστολέα, μπορείτε να στείλετε ένα αντίγραφο του κακόβουλου μηνύματος στον πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου και να ζητήσετε να διαγραφεί αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
• Αν δε γνωρίζετε τη διεύθυνση του αποστολέα, ζητήστε βοήθεια από τον πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου.

Αν εντοπίσετε κακόβουλα κείμενα ή φωτογραφίες του παιδιού σας δημοσιευμένα στο διαδίκτυο:

• Αποθηκεύστε τις σελίδες όπου βρίσκεται αυτό το υλικό για περαιτέρω ενέργειες.
• Εάν η τοποθεσία ή η διεύθυνσή της αναφέρει ποιος είναι ο πάροχος υπηρεσιών, επικοινωνήστε μαζί του. Ο πάροχος μπορεί να διαγράψει το κείμενο και, ενδεχομένως, να εντοπίσει τον συγγραφέα.
• Μπορείτε επίσης να ζητήσετε από τον δικό σας διαχειριστή διαδικτύου να επικοινωνήσει με τον διαχειριστή της εν λόγω τοποθεσίας και να απαιτήσει να διαγραφεί το υλικό αυτό.
• Εάν η παρενόχληση είναι ιδιαίτερα σοβαρή και συνιστά αξιόποινη πράξη, επικοινωνήστε με την αστυνομία.

Να θυμάστε: Οι ανώνυμοι χρήστες μπορούν συχνά να εντοπιστούν. Ωστόσο, η αστυνομία δε θα αναλάβει δράση εκτός εάν υπάρχουν υπόνοιες εγκληματικής πράξης.

Παιδί και μάρκετινγκ στο διαδίκτυο

Το διαδίκτυο παρέχει στους διαφημιστές έναν αποτελεσματικό τρόπο να προσεγγίσουν τα παιδιά και τους νέους. Πολλά προϊόντα που θαυμάζουν τα παιδιά προωθούνται μέσω διαδικτύου.

Το μάρκετινγκ που προορίζεται για τα παιδιά και τους νέους υπόκειται σε αυστηρότερες κρίσεις και κανονισμούς από το μάρκετινγκ που προορίζεται για ενηλίκους, καθώς οι ανήλικοι είναι περισσότερο ευάλωτοι. Για παράδειγμα:

• Οι διαφημίσεις θα πρέπει να αναγνωρίζονται αμέσως ως τέτοιες.
• Θα πρέπει να γίνεται σεβαστή η αξιοπρέπεια των ανηλίκων.
• Η ψυχαγωγία, όπως τα παιχνίδια, δε θα πρέπει να διακόπτεται ή να συνδέεται με διαφημίσεις.

Τι μπορείτε να κάνετε:

• Να χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο μαζί με το παιδί σας και να το διδάσκετε να αναγνωρίζει τις διαφημίσεις και τους στόχους τους.
• Να πληροφορείτε το Ινστιτούτο Προστασίας Καταναλωτή ή τον πάροχο υπηρεσιών για τυχόν ανάρμοστο μάρκετινγκ.

Άμεσο μάρκετινγκ

Το άμεσο μάρκετινγκ μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και SMS επιτρέπεται αποκλειστικά με την πρότερη συγκατάθεση του προσώπου στο οποίο απευθύνεται. Αν το παιδί σας παρέχει προσωπικές πληροφορίες όταν συμμετέχει, για παράδειγμα, σε κάποιον διαγωνισμό μέσω διαδικτύου, ενδεχομένως να συγκατατεθεί σε άμεσο μάρκετινγκ.

Υπηρεσίες με χρέωση και αγορές από παιδιά μέσω διαδικτύου

Οι αγορές που γίνονται μέσω διαδικτύου ή κινητού τηλεφώνου πρέπει είτε να γίνονται από ενήλικο είτε με την έγκριση ενηλίκου.

Συμβουλές:

• Συμφωνήστε με το παιδί σας σχετικά με τους κανόνες που αφορούν τις αγορές μέσω διαδικτύου.
• Συνεργαστείτε με τον πάροχο που χρησιμοποιείτε, προκειμένου να τοποθετηθούν οι απαραίτητες φραγές κλήσεων/SMS ή να τοποθετηθεί όριο δαπάνης στο κινητό τηλέφωνο του παιδιού.
• Πληροφορήστε τον πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου για τυχόν ανάρμοστες διαδικτυακές τοποθεσίες.
• Φτιάξτε μια οικογενειακή διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που θα χρησιμοποιείτε εσείς και το παιδί όταν θέλετε να αγοράσετε κάτι μέσω διαδικτύου.

Προσωπικές πληροφορίες και φωτογραφίες

Σε πολλές διαδικτυακές τοποθεσίες οι χρήστες πρέπει να εγγραφούν ή, διαφορετικά, να δώσουν τα προσωπικά τους στοιχεία για να λάβουν βραβεία, όπως πρόσβαση στην υπηρεσία, συμμετοχή σε κάποια κλήρωση, δωρεάν προϊόντα ή τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε κάποια ομάδα συζητήσεων. Οι διάφορες εμπορικές επιχειρήσεις μπορούν να συλλέγουν τα στοιχεία επικοινωνίας των παιδιών και των νέων ανθρώπων για σκοπούς μάρκετινγκ, αλλά πρέπει να λαμβάνουν νόμιμα συγκατάθεση προτού επιδοθούν σε δραστηριότητες μάρκετινγκ.

Ωστόσο, οι διαχειριστές διαδικτυακών τοποθεσιών ενδεχομένως να μην τηρούν πάντοτε το απόρρητο των προσωπικών πληροφοριών, ακόμη κι αν τα προσωπικά δεδομένα προστατεύονται από τον Νόμο περί Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Μάθετε τα παιδιά σας να είναι προσεκτικά όταν παρέχουν προσωπικές πληροφορίες.

Συμβουλές

1. Συμφωνήστε με το παιδί σας σε κάποια προσέγγιση. Συχνά είναι πολύ χρήσιμο να συμφωνήσετε με το παιδί τους κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους θα παρέχει προσωπικές πληροφορίες μέσω διαδικτύου. Αν του δώσετε την άδεια να παρέχει τέτοιου είδους πληροφορίες, θα πρέπει να είστε βέβαιοι για την αξιοπιστία των τοποθεσιών στις οποίες θα τις παρέχει.

2. Ελέγξτε την πολιτική προστασίας απορρήτου. Σας συνιστούμε να ελέγχετε ότι η υπηρεσία που χρησιμοποιείτε ρυθμίζεται από την κατάλληλη πολιτική προστασίας απορρήτου, η οποία θα πρέπει να εξηγεί με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται οι προσωπικές πληροφορίες, την περίοδο χρήσης τους, καθώς και τον σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται.

3. Να παρέχετε αποκλειστικά τις υποχρεωτικές πληροφορίες. Συνήθως δεν υπάρχει ανάγκη να καταχωρίσετε παρά μόνο έναν μικρό όγκο υποχρεωτικών πληροφοριών. Επίσης, όταν εγγράφεστε σε μια νέα υπηρεσία, ο πάροχος ρωτά συνήθως εάν επιθυμείτε να λαμβάνετε υλικό μάρκετινγκ. Μπορείτε να πείτε «Όχι» από την αρχή, αλλά αν δώσετε κατά λάθος την άδειά σας, μπορείτε να την αναιρέσετε επικοινωνώντας με τον πάροχο υπηρεσιών. Συνιστάται να φτιάξετε μια οικογενειακή διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που θα χρησιμοποιείτε εσείς και το παιδί όταν θέλετε να δώσετε προσωπικά στοιχεία μέσω διαδικτύου.

4. Μην αποθηκεύετε τις προσωπικές σας πληροφορίες στο πρόγραμμα περιήγησης. Δε συνιστάται να αποθηκεύσετε τις προσωπικές σας πληροφορίες ή τους κωδικούς πρόσβασης στο πρόγραμμα περιήγησης διαδικτύου ή σε άλλα προγράμματα που συνδέονται στο διαδίκτυο.

Δημοσίευση φωτογραφιών και προσωπικών πληροφοριών των παιδιών

Η δημοσίευση στο διαδίκτυο φωτογραφιών που έχουν ληφθεί με κινητό τηλέφωνο, κάμερα ή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή είναι εύκολη και γρήγορη. Αν δημοσιεύσετε μια φωτογραφία, είναι πολύ δύσκολο να αποτρέψετε τη διανομή της, την τροποποίησή της και τη χρήση της σε διαφορετικό περιβάλλον. Αντίγραφα της φωτογραφίας μπορούν πολύ εύκολα να καταλήξουν σε διάφορες τοποθεσίες και θα είναι πολύ δύσκολο να διαγραφούν όλα. Σκεφθείτε το καλά προτού δημοσιεύσετε τα προσωπικά σας στοιχεία σε συνδυασμό με τη φωτογραφία σας.

Η δημοσίευση της φωτογραφίας ή άλλων προσωπικών πληροφοριών κάποιου στη διαδικτυακή τοποθεσία π.χ. ενός σχολείου αποτελεί αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, η οποία απαιτεί τη συγκατάθεση του εν λόγω προσώπου. Όποιος αποκαλύπτει τις προσωπικές του πληροφορίες έχει επίσης το δικαίωμα να ελέγξει τις πληροφορίες που τον αφορούν και να τις διορθώσει, αν είναι απαραίτητο. Τα παιδιά θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να προειδοποιούνται ότι δεν πρέπει να δημοσιεύουν προσωπικές πληροφορίες στις δικές τους διαδικτυακές τοποθεσίες ή στα ιστολόγιά τους (blog).

Να θυμάστε: Δε χρειάζεται να παρέχετε τις προσωπικές σας πληροφορίες, εκτός εάν γνωρίζετε ποιος τις ζητά και για ποιο σκοπό πρόκειται να χρησιμοποιηθούν.

Σε πολλές διαδικτυακές τοποθεσίες οι χρήστες πρέπει να εγγραφούν ή, διαφορετικά, να δώσουν τα προσωπικά τους στοιχεία για να λάβουν βραβεία, όπως πρόσβαση στην υπηρεσία, συμμετοχή σε κάποια κλήρωση, δωρεάν προϊόντα ή τη δυνατότητα να συμμετάσχουν σε κάποια ομάδα συζητήσεων. Οι διάφορες εμπορικές επιχειρήσεις μπορούν να συλλέγουν τα στοιχεία επικοινωνίας των παιδιών και των νέων ανθρώπων για σκοπούς μάρκετινγκ, αλλά πρέπει να λαμβάνουν νόμιμα συγκατάθεση προτού επιδοθούν σε δραστηριότητες μάρκετινγκ.

Ωστόσο, οι διαχειριστές διαδικτυακών τοποθεσιών ενδεχομένως να μην τηρούν πάντοτε το απόρρητο των προσωπικών πληροφοριών, ακόμη κι αν τα προσωπικά δεδομένα προστατεύονται από τον Νόμο περί Προστασίας Προσωπικών Δεδομένων. Μάθετε τα παιδιά σας να είναι προσεκτικά όταν παρέχουν προσωπικές πληροφορίες.

Συμβουλές

1. Συμφωνήστε με το παιδί σας σε κάποια προσέγγιση. Συχνά είναι πολύ χρήσιμο να συμφωνήσετε με το παιδί τους κανόνες, σύμφωνα με τους οποίους θα παρέχει προσωπικές πληροφορίες μέσω διαδικτύου. Αν του δώσετε την άδεια να παρέχει τέτοιου είδους πληροφορίες, θα πρέπει να είστε βέβαιοι για την αξιοπιστία των τοποθεσιών στις οποίες θα τις παρέχει.

2. Ελέγξτε την πολιτική προστασίας απορρήτου. Σας συνιστούμε να ελέγχετε ότι η υπηρεσία που χρησιμοποιείτε ρυθμίζεται από την κατάλληλη πολιτική προστασίας απορρήτου, η οποία θα πρέπει να εξηγεί με ποιον τρόπο χρησιμοποιούνται οι προσωπικές πληροφορίες, την περίοδο χρήσης τους, καθώς και τον σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται.

3. Να παρέχετε αποκλειστικά τις υποχρεωτικές πληροφορίες. Συνήθως δεν υπάρχει ανάγκη να καταχωρίσετε παρά μόνο έναν μικρό όγκο υποχρεωτικών πληροφοριών. Επίσης, όταν εγγράφεστε σε μια νέα υπηρεσία, ο πάροχος ρωτά συνήθως εάν επιθυμείτε να λαμβάνετε υλικό μάρκετινγκ. Μπορείτε να πείτε «Όχι» από την αρχή, αλλά αν δώσετε κατά λάθος την άδειά σας, μπορείτε να την αναιρέσετε επικοινωνώντας με τον πάροχο υπηρεσιών. Συνιστάται να φτιάξετε μια οικογενειακή διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που θα χρησιμοποιείτε εσείς και το παιδί όταν θέλετε να δώσετε προσωπικά στοιχεία μέσω διαδικτύου.

4. Μην αποθηκεύετε τις προσωπικές σας πληροφορίες στο πρόγραμμα περιήγησης. Δε συνιστάται να αποθηκεύσετε τις προσωπικές σας πληροφορίες ή τους κωδικούς πρόσβασης στο πρόγραμμα περιήγησης διαδικτύου ή σε άλλα προγράμματα που συνδέονται στο διαδίκτυο.

Δημοσίευση φωτογραφιών και προσωπικών πληροφοριών των παιδιών

Η δημοσίευση στο διαδίκτυο φωτογραφιών που έχουν ληφθεί με κινητό τηλέφωνο, κάμερα ή ψηφιακή φωτογραφική μηχανή είναι εύκολη και γρήγορη. Αν δημοσιεύσετε μια φωτογραφία, είναι πολύ δύσκολο να αποτρέψετε τη διανομή της, την τροποποίησή της και τη χρήση της σε διαφορετικό περιβάλλον. Αντίγραφα της φωτογραφίας μπορούν πολύ εύκολα να καταλήξουν σε διάφορες τοποθεσίες και θα είναι πολύ δύσκολο να διαγραφούν όλα. Σκεφθείτε το καλά προτού δημοσιεύσετε τα προσωπικά σας στοιχεία σε συνδυασμό με τη φωτογραφία σας.

Η δημοσίευση της φωτογραφίας ή άλλων προσωπικών πληροφοριών κάποιου στη διαδικτυακή τοποθεσία π.χ. ενός σχολείου αποτελεί αποκάλυψη προσωπικών δεδομένων, η οποία απαιτεί τη συγκατάθεση του εν λόγω προσώπου. Όποιος αποκαλύπτει τις προσωπικές του πληροφορίες έχει επίσης το δικαίωμα να ελέγξει τις πληροφορίες που τον αφορούν και να τις διορθώσει, αν είναι απαραίτητο. Τα παιδιά θα πρέπει, σε κάθε περίπτωση, να προειδοποιούνται ότι δεν πρέπει να δημοσιεύουν προσωπικές πληροφορίες στις δικές τους διαδικτυακές τοποθεσίες ή στα ιστολόγιά τους (blog).

Να θυμάστε: Δε χρειάζεται να παρέχετε τις προσωπικές σας πληροφορίες, εκτός εάν γνωρίζετε ποιος τις ζητά και για ποιο σκοπό πρόκειται να χρησιμοποιηθούν.

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο 1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών 2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας 3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια 4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο 5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο (3)

Επικοινωνώντας με ασφάλεια

Οι ηλεκτρονικές συζητήσεις είναι δημοφιλής τρόπος επικοινωνίας μεταξύ των παιδιών. Στα ηλεκτρονικά δωμάτια συνομιλίας υπάρχει πάντοτε κάποιος να μιλήσει μαζί τους. Οι ηλεκτρονικές συνομιλίες μπορούν να είναι διασκεδαστικές και ασφαλείς, αρκεί να γνωρίζει κανείς πώς να προστατευτεί.

Προτού τα παιδιά σας αρχίσουν να συνομιλούν ηλεκτρονικά, θα πρέπει να γνωρίζουν τους κινδύνους που ενέχονται σε κάτι τέτοιο και να έχουν κατανοήσει πλήρως πώς πρέπει να συνδιαλέγονται με τους άλλους ώστε να προστατεύουν την ταυτότητά τους.

1. Τα ψευδώνυμα προσφέρουν προστασία

Συχνά οι άνθρωποι χρησιμοποιούν ψευδώνυμα στο διαδίκτυο, προκειμένου να προστατεύσουν την πραγματική τους ταυτότητα. Η συνομιλία με ψευδώνυμο είναι ασφαλής: δεν μπορεί κανείς να μας εντοπίσει, εκτός αν αποκαλύψουμε εμείς τα στοιχεία επικοινωνίας μας. Ωστόσο, αυτή η ανωνυμία πολλές φορές επιτρέπει στους χρήστες να φέρονται και να εκφράζονται ανάρμοστα.

2. Οι κωδικοί πρόσβασης είναι μυστικοί

Προκειμένου να συμμετέχουν σε συνομιλίες μέσω διαδικτύου, οι χρήστες συχνά πρέπει να δημιουργήσουν ένα προσωπικό προφίλ ή ταυτότητα. Αυτό σημαίνει μια περιγραφή του χρήστη, π.χ. το αναγνωριστικό ή το ψευδώνυμο που χρησιμοποιείται στη συνομιλία. Τα προφίλ συνήθως προστατεύονται από κωδικούς πρόσβασης, έτσι ώστε κανένας χρήστης να μην μπορεί να χρησιμοποιήσει την ταυτότητα των άλλων. Τα παιδιά είναι συνετό να κρατούν συνεχώς μυστικό τον κωδικό πρόσβασής τους.

3. Προσωπικό απόρρητο — Τι πρέπει να αναφέρουμε σχετικά με τον εαυτό μας και τι όχι;

Οι συνομιλίες μέσω διαδικτύου είναι για τα παιδιά ένας τρόπος να μιλούν με άλλα παιδιά και να κάνουν νέους φίλους, πράγμα που σημαίνει ότι θα μοιράζονται ορισμένες πληροφορίες σχετικά με τον εαυτό τους. Οι προσωπικές πληροφορίες, που μπορούν να αποκαλύψουν την ταυτότητα ενός παιδιού, ή οι πληροφορίες επικοινωνίας (πλήρες ονοματεπώνυμο, διεύθυνση και αριθμός τηλεφώνου) δε θα πρέπει να αποκαλύπτονται. Η προστασία του απορρήτου, επίσης, απαιτεί να κατανοήσει ο χρήστης με ποιους τρόπους μπορούν να χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες που θα δώσει. Ένα παιδί μπορεί να αναγνωριστεί ακόμη και με συνδυασμό των διαφόρων πληροφοριών που θα δώσει (π.χ. το όνομα του σχολείου, τον αθλητικό σύλλογο, την περιοχή όπου ζει κλπ.).

Πρέπει να προσέχουμε σε ποιον αποκαλύπτουμε τις πληροφορίες επικοινωνίας ή άλλες προσωπικές πληροφορίες. Οι φωτογραφίες που στέλνουμε ή τα προσωπικά στοιχεία που αποκαλύπτουμε σε έναν ξένο ενδέχεται να γίνουν διαθέσιμα σε κάθε χρήστη του διαδικτύου. Τα ηλεκτρονικά ημερολόγια μπορεί να δημοσιεύονται στο κοινό και να υπάρχει η δυνατότητα να αναγνωστούν για πολλά χρόνια. Όταν δημοσιεύσουμε ένα κείμενο ή μια φωτογραφία στο διαδίκτυο, χάνουμε τον έλεγχό του. Μπορεί να αντιγραφεί εύκολα σε πολλά διαφορετικά σημεία και να μην μπορέσουμε ποτέ να το διαγράψουμε πλήρως.

Συμβουλές

1 Να συζητάτε με τα παιδιά σας τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν από την αποκάλυψη προσωπικών πληροφοριών.

2 Συνιστάται να μην αποκαλύπτονται οι προσωπικές πληροφορίες σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις.

3 Δε θα πρέπει ποτέ να δίνουν τον κωδικό πρόσβασής τους, ακόμη και σε καλούς φίλους. Επίσης θα πρέπει να τον αλλάζουν τακτικά.

4 Το διαδίκτυο είναι δημόσιος χώρος. Προτού δημοσιεύσουμε πληροφορίες ή φωτογραφίες (που αφορούν εμάς ή άλλους), πρέπει να θυμόμαστε ότι οποιοσδήποτε μπορεί να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες αυτές. Για να δούμε ποιες πληροφορίες κυκλοφορούν στο διαδίκτυο για μας, χρησιμοποιούμε μια μηχανή αναζήτησης (π.χ. το google στη διεύθυνση www.google.gr), πληκτρολογώντας ως κριτήριο αναζήτησης το όνομά μας.

5 Τα παιδιά θα πρέπει να σας μιλούν για οποιαδήποτε τυχόν αρνητική εμπειρία έχουν στο διαδίκτυο.

Πατήστε στο πλαίσιο που σας ενδιαφέρει:

Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι ένας δημοφιλής τρόπος αποστολής μηνυμάτων μέσω διαδικτύου, αλλά είναι σημαντικό να χρησιμοποιείται προσεκτικά.

Τα γραμματοκιβώτια του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου μπορούν να γεμίσουν με ανεπιθύμητη ή άχρηστη αλληλογραφία, συχνά με τη μορφή διαφημίσεων που δεν απευθύνονται συγκεκριμένα σε εμάς. Εκτός από τον κίνδυνο να προσβληθεί το σύστημά μας από ιούς μέσω μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, τα άχρηστα μηνύματα ενδέχεται να περιέχουν ανάρμοστο υλικό ή συνδέσεις ακατάλληλες για νέους ανθρώπους.

Εξάλλου, μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι πιθανό να υποβληθεί το παιδί σε ανώνυμες παρενοχλήσεις, εκφοβισμό ή παρακολουθήσεις.

Τι μπορείτε να κάνετε

1. Τοποθετήστε ένα φίλτρο ανεπιθύμητης αλληλογραφίας. Σας συνιστούμε να δημιουργήσετε για το παιδί σας μια διεύθυνση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου που να προσφέρει αυτόματη προστασία από ιούς και φίλτρα ανεπιθύμητης αλληλογραφίας. Αυτό θα βοηθήσει να αποτρέψετε το μεγαλύτερο μέρος της ανεπιθύμητης αλληλογραφίας.

2. Επιτρέψτε τη λήψη μηνυμάτων μόνον από αποστολείς που γνωρίζετε. Ο ασφαλέστερος τρόπος να χρησιμοποιήσετε το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο είναι να χρησιμοποιήσετε τις ρυθμίσεις του, έτσι ώστε το παιδί να μπορεί να ανοίξει μηνύματα που προέρχονται αποκλειστικά από συγκεκριμένες διευθύνσεις. Βέβαια ο τρόπος αυτός είναι πολύ περιορισμένος. Πολλά προγράμματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σάς επιτρέπουν να αποκλείετε μηνύματα που έχουν αποσταλεί από συγκεκριμένες διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

3. Εξετάστε την περίπτωση να λάβετε μια ανώνυμη διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Οι διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου συχνά έχουν τη μορφή onoma.epitheto@parohos.gr. Το πλήρες ονοματεπώνυμό σας αποτελεί προσωπικό στοιχείο, το οποίο δεν πρέπει να αποκαλύψετε δημοσίως. Αν το παιδί σας θέλει να ανταλλάξει διευθύνσεις με άλλες διαδικτυακές γνωριμίες, καλύτερο είναι να χρησιμοποιεί μια διεύθυνση που να μην αποκαλύπτει το πλήρες ονοματεπώνυμό του, π.χ. nickname01@parohos.gr. Συνιστάται η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου να περιέχει κάποια αριθμητική τιμή, καθώς αυτές είναι δυσκολότερο να τις μαντέψει κανείς και, ως εκ τούτου, θα λαμβάνει λιγότερη ανεπιθύμητη αλληλογραφία. Δε συνιστάται να χρησιμοποιείται το ίδιο ψευδώνυμο στα διαδικτυακά δωμάτια συνομιλίας. Αυτός ο τύπος διεύθυνσης ηλεκτρονικού ταχυδρομείου είναι επίσης ευκολότερο να εγκαταλειφθεί, εάν γεμίσει με ανεπιθύμητη αλληλογραφία ή άλλα ανεπιθύμητα μηνύματα. Οι ευρυζωνικές συνδέσεις συνήθως περιλαμβάνουν πολλαπλές διευθύνσεις ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Συνομιλίες μέσω διαδικτύου

Η ηλεκτρονική συνομιλία (chat) είναι η συμμετοχή σε ανοιχτές ομάδες συνομιλίας στο διαδίκτυο, όπου μπορείς να μιλήσεις με άλλους χρήστες σε πραγματικό χρόνο, χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο. Οι ομάδες συνομιλίας ή τα δωμάτια συνομιλίας συχνά παίρνουν το όνομά τους από κάποιο θέμα ή κάποια ομάδα ηλικιών. Σε μια συνομιλία μπορούν να συμμετέχουν πολλοί χρήστες αλλά, σε πολλές περιπτώσεις, είναι επίσης δυνατό να υπάρξει προσωπική συνομιλία μεταξύ δύο χρηστών. Η ηλεκτρονική συνομιλία έχει τη δική της γλώσσα και τρόπο συμπεριφοράς, ακόμη και τη δική της κουλτούρα. Καλό είναι οι γονείς να ενημερωθούν σχετικά με αυτά τα πρωτόκολλα συνομιλίας. Ακόμη καλύτερο είναι να το κάνουν με τη βοήθεια του παιδιού τους.

Η αναμετάδοση συνομιλιών μέσω διαδικτύου (IRC) επιτρέπει στον χρήστη να έχει συνομιλίες στο διαδίκτυο σε πραγματικό χρόνο. Προσφέρει περισσότερες επιλογές από την απλή συνομιλία. Χρειάζεστε ένα ξεχωριστό πρόγραμμα (πελάτη IRC) για να επικοινωνήσετε με τα κανάλια —ομάδες ή δωμάτια συνομιλίας— που θέλετε. Η IRC επιτρέπει στον χρήστη να συνομιλεί συγχρόνως σε πολλαπλά κανάλια, καθώς και απόρρητες συνομιλίες μεταξύ δύο χρηστών. Οι κανόνες ασφαλούς χρήσης είναι οι ίδιοι και για την IRC και για τα δωμάτια συνομιλίας.

Συμβουλές για τα παιδιά

Τα παιδιά που συμμετέχουν σε συνομιλίες πρέπει να γνωρίζουν πώς να το κάνουν με ασφάλεια. Είναι φρόνιμο να εφαρμόσουν τους παρακάτω οικιακούς κανόνες σχετικά με τη διαδικτυακή συνομιλία:

• Κρατήστε τις προσωπικές σας πληροφορίες ασφαλείς, μυστικές.
• Αν υποστείτε ή διαπιστώσετε οποιαδήποτε παρενόχληση, ενημερώστε τον διαχειριστή της συνομιλίας.
• Αν νιώσετε άσχημα, βγείτε από το δωμάτιο συνομιλίας και πείτε το στους γονείς σας.
• Όταν συνομιλείτε, να σκέφτεστε και τους άλλους.

Γονεϊκός έλεγχος

Το πόσο ασφαλής και διασκεδαστική θα είναι η συνομιλία εξαρτάται κατά πολύ από το πρόσωπο με το οποίο συνομιλούμε. Σε γενικές γραμμές, μπορείτε να διαπιστώσετε εάν το δωμάτιο συνομιλίας που χρησιμοποιεί το παιδί σας είναι ασφαλές, με βάση τα παρακάτω ερωτήματα:

1. Αυτό το δωμάτιο συνομιλίας προορίζεται για παιδιά; Στα δωμάτια συνομιλίας που προορίζονται για παιδιά, υπάρχει μικρότερη πιθανότητα να συναντήσετε ανάρμοστα θέματα ή συμπεριφορά.

2. Είναι το δωμάτιο συνομιλίας εποπτευόμενο; Μερικές φορές τα δωμάτια συνομιλίας έχουν εθελοντές επόπτες, που διαχειρίζονται τα ακατάλληλα μηνύματα επικοινωνίας και μπορούν να αποκλείσουν τους «νταήδες» και τους άλλους ταραξίες από το δωμάτιο συνομιλίας. Εάν η εποπτεία δεν είναι ενεργή, το δωμάτιο θα πρέπει να περιέχει τουλάχιστον ένα κουμπί για επικοινωνία με τον διαχειριστή. Τα εποπτευόμενα δωμάτια συνομιλίας είναι προτιμότερα για τα παιδιά, ενώ υπάρχει μεγαλύτερη ασφάλεια αν αποθηκεύετε τις συζητήσεις.

3. Υπάρχει η δυνατότητα να αποκλείονται κάποιοι χρήστες; Αποκλεισμός σημαίνει να μην επιτρέπεται η δημοσίευση στο δωμάτιο συνομιλίας των μηνυμάτων που προέρχονται από κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Αν κάποιο πρόσωπο αποκλειστεί, τα μηνύματά του δεν εμφανίζονται πλέον στην οθόνη.

Προσωπική συζήτηση

Όταν γνωρίσουμε κάποιο πρόσωπο σε μια διαδικτυακή ομάδα συνομιλίας, μπορεί να μη θέλουμε να συζητάμε μαζί του δημόσια, αλλά να έχουμε μια προσωπική συζήτηση. Για παράδειγμα, μπορούμε να μπούμε σε ένα δημόσιο δωμάτιο συνομιλίας, να αρχίσουμε να συζητάμε και έπειτα να περάσουμε σε συνομιλία μέσω προγράμματος ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου. Ενώ χρησιμοποιούμε αυτά τα εργαλεία μπορούμε να προστατεύουμε την ταυτότητά μας χρησιμοποιώντας ψευδώνυμο (π.χ. nickname01@domain.uk). Είναι επίσης ευκολότερο να πάψουμε να χρησιμοποιούμε αυτήν τη διεύθυνση αν η νέα επαφή αποδειχθεί ότι είναι κάποιος με τον οποίο δε θέλουμε πλέον να επικοινωνούμε. Μια καλή συμβουλή για τα παιδιά είναι να μην κάνουν προσωπικές συνομιλίες στο διαδίκτυο με ανθρώπους που δε γνωρίζουν προσωπικά.

Συναντήσεις με διαδικτυακές γνωριμίες

Αν το παιδί σας γνωρίσει κάποιο καινούριο πρόσωπο μέσω διαδικτύου, ενδεχομένως να θελήσει να συναντηθεί και διά ζώσης μαζί του. Ακόμη κι αν αυτή η διαδικτυακή φιλία έχει διατηρηθεί για αρκετό καιρό, είναι σημαντικό να αντιμετωπίζετε μια ενδεχόμενη συνάντηση με επιφυλακτικότητα. Αν και οι περισσότερες συναντήσεις μεταξύ διαδικτυακών φίλων είναι διασκεδαστικές και ακίνδυνες, μερικές φορές, δυστυχώς, οδηγούν σε κακοποίηση των παιδιών. Ευτυχώς, οι περιπτώσεις κακοποίησης αυτού του τύπου είναι ιδιαίτερα σπάνιες στην Ελλάδα. Αν προγραμματιστεί κάποια συνάντηση, είναι απαραίτητο το παιδί να συνοδεύεται από γονέα ή κάποιον έμπιστο ενήλικο και να γίνει σε δημόσιο χώρο. Καλό είναι να συμφωνήσετε εκ των προτέρων με το παιδί πώς θα αντιμετωπίζετε τις περιπτώσεις συναντήσεων με διαδικτυακές γνωριμίες.

Προγράμματα άμεσης αποστολής μηνυμάτων

Όπως και τα δωμάτια συνομιλίας, ένα πρόγραμμα άμεσης αποστολής μηνυμάτων (MSN Messenger, ICQ κλπ.) επιτρέπει τη συνομιλία σε πραγματικό χρόνο, αλλά η διαφορά είναι ότι επιλέγεις το πρόσωπο με το οποίο θέλεις να μιλήσεις. Το πρόγραμμα μάς δείχνει ποιοι από τους φίλους μας είναι εκείνη τη στιγμή συνδεδεμένοι και μπορούμε να καλέσουμε έναν από αυτούς για προσωπική συνομιλία. Μπορούμε επίσης να ανταλλάσσουμε αρχεία, όπως φωτογραφίες, αρχεία ήχου ή βιντεοκλίπ, να παίζουμε μαζί παιχνίδια ή να κάνουμε βιντεοκλήσεις.

Η τεχνολογία ανταλλαγής άμεσων μηνυμάτων ενέχει τους ίδιους κινδύνους με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο και τα δωμάτια συνομιλίας. Ένας χρήστης μπορεί να ανοίξει ένα συνημμένο αρχείο ή κάποια σύνδεση που να περιέχει ιό, λογισμικό υποκλοπής ή υλικό ακατάλληλο για παιδιά. Αν γνωρίζετε το άλλο πρόσωπο στην πραγματικότητα, η διαδικτυακή συζήτηση είναι πολύ πιο ασφαλής. Οι συζητήσεις μέσω προγράμματος άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων είναι πάντοτε απόρρητες και εσείς ελέγχετε όχι μόνο με ποιον μιλάτε αλλά και πόσο χρόνο θέλετε να διαρκέσει η συζήτηση.

Επιλογή προσώπων για συνομιλία

Είναι ασφαλέστερο να συνομιλείτε με ανθρώπους που ήδη γνωρίζετε. Ωστόσο, σχεδόν οποιοσδήποτε θα μπορούσε να στείλει μήνυμα στο παιδί σας. Τα προγράμματα αυτά έχουν μια λίστα επαφών όπου μπορεί κανείς να προσθέσει τα ονόματα προσώπων με τα οποία θέλει να ανταλλάξει μηνύματα. Προκειμένου να αποτρέψετε τα μηνύματα από ξένους να φθάσουν στο παιδί σας, μπορείτε να προσαρμόσετε τις ρυθμίσεις του προγράμματος, ώστε να αποκλειστεί οποιαδήποτε επαφή με πρόσωπα που δεν περιλαμβάνονται στη λίστα.

Αποθήκευση συνομιλιών

Μπορείτε να αποθηκεύετε τις διαδικτυακές συνομιλίες. Αν οι άλλοι συνομιλούντες μπορούν να δουν ότι το κάνετε, βελτιώνετε την ασφάλεια του παιδιού σας. Όταν οι άνθρωποι που συμμετέχουν σε διαδικτυακές συνομιλίες γνωρίζουν ότι κάποιος αποθηκεύει τις συνομιλίες, συνήθως είναι πιο προσεκτικοί με όσα συζητούν. Μπορείτε να αποφασίσετε να αποθηκεύετε τις συνομιλίες κάθε φορά ή να ρυθμίσετε το πρόγραμμα να αποθηκεύει αυτόματα όλες τις συνομιλίες.

Διασκέδαση για όλη την οικογένεια

Η άμεση ανταλλαγή μηνυμάτων (IM) δεν προορίζεται αποκλειστικά για τα παιδιά και τους νέους: πολλές εταιρείες χρησιμοποιούν την άμεση αποστολή μηνυμάτων για τις εσωτερικές τους επικοινωνίες. Ένα παράδειγμα: Αν το παιδί σας συνδέεται στο διαδίκτυο μετά το σχολείο, ενώ εσείς εργάζεστε, μπορείτε να ανταλλάσσετε μηνύματα και να μειώσετε το κόστος των τηλεφωνικών κλήσεων. Μπορείτε επίσης να παρακολουθείτε πώς και πόσο χρησιμοποιεί το παιδί το διαδίκτυο, καθώς το πρόγραμμα IM σας δείχνει πότε συνδέθηκε το παιδί σας.

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο 1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών 2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας 3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια 4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο 5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο (2)

Πρώτα μέτρα ασφαλείας

Οι γονείς αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις είτε πρόκειται για το διαδίκτυο είτε για τις άλλες ενασχολήσεις των παιδιών. Είναι σημαντικό να γνωρίζουν με τι ασχολούνται τα παιδιά τους και να τα υποστηρίζουν σε αυτές τους τις δραστηριότητες.

Τα παιδιά ίσως θέλουν να κρατήσουν την ενασχόλησή τους με το διαδίκτυο μυστική. Ίσως να μη θέλουν να εμπλακούν οι γονείς, ιδιαίτερα εάν πιστεύουν ότι θα τα περιορίσουν. Είναι σημαντικό να θυμάστε ότι το διαδίκτυο είναι μια καταπληκτική πηγή, που περιέχει τεράστιους όγκους συναρπαστικών και εκπαιδευτικών πληροφοριών. Είναι επίσης σημαντικό οι γονείς να μην υπερβάλλουν, ούτε να θέτουν υπερβολικούς περιορισμούς στη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά τους. Οι κίνδυνοι πρέπει να γίνονται κατανοητοί, έτσι ώστε τα παιδιά να προστατεύονται και να εκμεταλλεύονται απόλυτα αυτό το καταπληκτικό εργαλείο. Τα παιδιά μαθαίνουν με τον πειραματισμό, δοκιμάζοντας και σφάλλοντας. Αν σας ενδιαφέρει η χρήση του διαδικτύου και είστε εξοικειωμένοι με όλα τα συναρπαστικά πράγματα που προσφέρει, θα είστε σε καλύτερη θέση να συζητήσετε με τα παιδιά σας θέματα που το αφορούν. Θα είναι επίσης ευκολότερο να κατανοήσετε με ποιον τρόπο χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και, ίσως, να καταφέρετε να μιλάτε εποικοδομητικά μαζί τους σε όλη τη διάρκεια της εφηβείας τους.

Πέντε βασικές οδηγίες

1. Τοποθετήστε τον υπολογιστή σε ένα δωμάτιο που χρησιμοποιείται από όλη την οικογένεια. Έτσι, το να συζητάτε για το διαδίκτυο και να βλέπετε πώς χρησιμοποιείται γίνεται μέρος της καθημερινής σας ζωής. Είναι ευκολότερο να συζητάτε τα προβλήματα όταν ο υπολογιστής βρίσκεται σε κοινό δωμάτιο. Μπορείτε ακόμη να χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο από κοινού.

2. Συζητήστε για το διαδίκτυο. Εκδηλώστε ενδιαφέρον για όσα κάνει το παιδί σας και οι φίλοι του, τόσο στο διαδίκτυο όσο και εκτός. Συζητήστε μαζί του για τα υπέροχα και συναρπαστικά πράγματα που περιέχει, καθώς και για τα προβλήματα που μπορεί να συναντήσετε. Συζητήστε για το τι θα πρέπει να κάνει αν αισθανθεί άσχημα σε κάποια κατάσταση στο διαδίκτυο.

3. Μάθετε κι εσείς οι ίδιοι περισσότερα για τη χρήση του υπολογιστή. Αν χρησιμοποιείτε το διαδίκτυο και οι ίδιοι, είναι ευκολότερο να διαπιστώσετε ποια είναι η καλύτερη πρακτική για τα παιδιά σας και μπορείτε να τα βοηθήσετε περισσότερο να εντοπίσουν χρήσιμο υλικό.

4. Χρησιμοποιήστε το διαδίκτυο μαζί. Βρείτε τοποθεσίες κατάλληλες για παιδιά ή μάθετε πώς μπορείτε να εντοπίζετε χρήσιμες πληροφορίες: προγραμματίστε μαζί ένα ταξίδι για διακοπές, δείτε μαζί εκπαιδευτικές τοποθεσίες για να υποστηρίξετε τις σχολικές τους εργασίες ή βρείτε πληροφορίες για τα χόμπι και τα ενδιαφέροντά τους. Σερφάροντας μαζί στο διαδίκτυο μπορείτε επίσης να βοηθήσετε τα παιδιά να εκτιμήσουν την αξία των πληροφοριών που θα βρείτε. Μπορείτε να τοποθετήσετε σελιδοδείκτες στις αγαπημένες σας διαδικτυακές τοποθεσίες, έτσι ώστε να μπορείτε να ανατρέξετε εύκολα στις τοποθεσίες που μπήκατε μαζί.

5. Κάντε μια συμφωνία με τα παιδιά, για το πώς και το πότε θα χρησιμοποιούν το διαδίκτυο. Μπορεί να είναι χρήσιμο να συμφωνήσετε σε συγκεκριμένες ώρες και συγκεκριμένες διαδικτυακές τοποθεσίες που μπορούν τα παιδιά να χρησιμοποιούν στο διαδίκτυο. Θα χρειαστεί να συζητήσετε μαζί τους αυτό το θέμα και να συμφωνήσετε από κοινού.

Οικιακοί κανόνες για τη χρήση του διαδικτύου

Ένας καλός τρόπος για να ελαχιστοποιηθούν οι κίνδυνοι από τη χρήση του διαδικτύου είναι να ορίσετε ορισμένους κανόνες μαζί με τα παιδιά σας και να συμφωνήσετε από κοινού σε αυτούς. Οι κοινοί κανόνες είναι ένα καλό σημείο εκκίνησης για να συζητήσετε σχετικά με την ασφαλή χρήση του διαδικτύου.

Ο χρόνος που περνούν στον υπολογιστή θα πρέπει, για λόγους υγείας, να είναι περιορισμένος.

Τοποθετήστε, για παράδειγμα, τον υπολογιστή στο σαλόνι. Σωστό είναι τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μαζί με κάποιον ενήλικο.

Η πρόσβαση στο διαδίκτυο για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας θα πρέπει να περιορίζεται σε συγκεκριμένες, προσυμφωνημένες διαδικτυακές τοποθεσίες. Τα πιο προχωρημένα παιδιά μπορούν να βρουν τις συγκεκριμένες τοποθεσίες μέσω του μενού «Αγαπημένα» του προγράμματος περιήγησης.

Η ασφαλέστερη λύση είναι να δημιουργήσετε ένα προσωπικό λειτουργικό περιβάλλον για το παιδί, όπου η πρόσβαση στο διαδίκτυο θα είναι περιορισμένη αποκλειστικά σε συγκεκριμένες διαδικτυακές τοποθεσίες.

Δημιουργία ασφαλούς δικτυακού περιβάλλοντος

Ο ασφαλέστερος τρόπος να εξερευνήσουν τα μικρά παιδιά το διαδίκτυο είναι να δημιουργηθεί ένας ασφαλής χώρος όπου επιτρέπεται η εξερεύνηση αποκλειστικά των διαδικτυακών τοποθεσιών που εγκρίνονται από κάποιον έμπιστο ενήλικο. Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε τις ρυθμίσεις του προγράμματος περιήγησης διαδικτύου προκειμένου να επιτρέπετε στο παιδί σας την είσοδο αποκλειστικά στις ασφαλείς τοποθεσίες που εσείς έχετε επιλέξει. Στην περίπτωση αυτή, αν το παιδί σας θελήσει να επισκεφθεί κάποια νέα τοποθεσία, θα πρέπει πρώτα να προσθέσετε εσείς τη διεύθυνσή της στον κατάλογο των εγκεκριμένων τοποθεσιών. Η δημιουργία ασφαλών χώρων είναι εύκολη, με τη χρήση του λειτουργικού συστήματος των Windows.

1. Ασφαλείς κωδικοί πρόσβασης. Ένας τρόπος είναι να σκεφθείτε μια οικεία φράση και να χρησιμοποιήσετε το πρώτο γράμμα κάθε λέξης. Για παράδειγμα, η φράση «O Μάριος γεννήθηκε τον Αύγουστο του ’99» δίνει τον κωδικό OMgtAt99. Εύκολο να το θυμάστε και δύσκολο να το μαντέψουν. Ποτέ μη δημιουργείτε κωδικούς πρόσβασης που είναι εύκολο να τους μαντέψει κάποιος γνωστός (π.χ. το όνομα του κατοικίδιού σας).

2. Φίλτρο αναζήτησης του MSN. Τα παιδιά γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιούν τις μηχανές αναζήτησης για να βρίσκουν πληροφορίες, αλλά δε γνωρίζουν απαραίτητα και πώς να αποφεύγουν τις συνδέσεις προς παντός είδους ακατάλληλο περιεχόμενο. Χρησιμοποιούμε το φίλτρο αναζήτησης που διαθέτει το ίδιο το MSN, το οποίο αποκλείει τις ακατάλληλες συνδέσεις από τα αποτελέσματα της αναζήτησης. Για να ενεργοποιήσετε φιλτράρισμα υψηλότερου επιπέδου για όλες τις αναζητήσεις σας, μπορείτε να χρησιμοποιείτε τις ρυθμίσεις Safe Search (ασφαλούς αναζήτησης). Μην ξεχνάτε να αποθηκεύετε τις ρυθμίσεις σας όταν περνάτε στο αυστηρότερο επίπεδο φιλτραρίσματος. Για να απενεργοποιήστε το φίλτρο, θα πρέπει να επανέλθετε στη σελίδα ρυθμίσεων αναζήτησης και να επιλέξετε φιλτράρισμα μετρίου επιπέδου ή να το καταργήσετε εντελώς. Για να διασφαλίσετε ότι θα γίνουν οι αλλαγές, θα πρέπει να αποθηκεύσετε αυτήν τη ρύθμιση.

3. Προσωπικός λογαριασμός. Θα χρειαστεί να δημιουργήσετε έναν προσωπικό λογαριασμό χρήστη για το παιδί μέσα από το λειτουργικό σύστημα. Έτσι θα καθοριστούν τα δικαιώματα πρόσβασης και οι ρυθμίσεις του προγράμματος περιήγησης διαδικτύου για το παιδί.

4. Προγράμματα φίλτρων. Τα προγράμματα φίλτρων παρέχουν τη δυνατότητα επιβολής περιορισμών σε διαδικτυακές τοποθεσίες με βάση το περιεχόμενό τους. Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα αποτρέπει την πρόσβαση σε τοποθεσίες οι οποίες περιέχουν υλικό που χαρακτηρίζεται ως επιβλαβές (πορνογραφικό υλικό, υλικό που περιέχει βία κλπ.).

5. Περιορισμός επαφών. Μπορείτε να περιορίσετε τον αριθμό των προσώπων με τα οποία θα έχουν επαφές τα παιδιά σας μέσω διαδικτύου, χρησιμοποιώντας φίλτρα ή τεχνολογία φραγής.

6. Ιστορικό ιστοσελίδων. Η δυνατότητα «Ιστορικού ιστοσελίδων» που διαθέτει το πρόγραμμα περιήγησης διαδικτύου σάς επιτρέπει να βλέπετε ποιες τοποθεσίες έχει επισκεφθεί πρόσφατα το παιδί (αν και διαγράφεται εύκολα...).

Λήψη αρχείων μουσικής, παιχνιδιών και ταινιών

Μπορείτε να αντιγράψετε στον υπολογιστή σας αρχεία που περιέχουν μουσική, παιχνίδια ή ταινίες. Αυτή η λήψη συνήθως γίνεται με τη χρήση κάποιου ειδικού προγράμματος ανταλλαγής αρχείων (Kazaa, DirectConnect, BitTorrent κλπ.), το οποίο χρησιμοποιεί την τεχνολογία που ονομάζεται διομότιμα δίκτυα (p2p). Προκειμένου να γίνει λήψη αρχείων από κάποιο διομότιμο δίκτυο, συνήθως πρέπει να κάνετε κοινή χρήση κάποιων αρχείων που υπάρχουν στον δικό σας υπολογιστή με άλλους χρήστες του δικτύου. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας ίσως το παιδί επιτρέψει κατά λάθος τη δυνατότητα αντιγραφής όλων των αρχείων που υπάρχουν στον υπολογιστή του.

Να θυμάστε τα πνευματικά δικαιώματα: Τα διομότιμα δίκτυα συχνά χρησιμοποιούνται για τη διανομή παράνομων αντιγράφων αρχείων μουσικής και ταινιών και συχνά παραβιάζουν τους νόμους περί πνευματικών δικαιωμάτων. Είναι σημαντικό να ελέγχετε τη νομιμότητα της διαδικτυακής τοποθεσίας από την οποία το παιδί σας σχεδιάζει να κάνει λήψη, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι δεν παραβιάζονται τα πνευματικά δικαιώματα. Ένας γενικός κανόνας είναι ότι, αν δεν πληρώνετε για το υλικό που λαμβάνετε, κατά πάσα πιθανότητα η λήψη είναι παράνομη.

Κι αν τελικά...

Αν το παιδί, παρ’ όλα αυτά, συναντήσει δυσάρεστο ή ανάρμοστο υλικό στο διαδίκτυο; Πώς πρέπει να αντιδράσετε;

1 Αποφύγετε τις υπερβολικές αντιδράσεις, έτσι ώστε το παιδί να αισθάνεται άνετα και να εξακολουθήσει να σας μιλά για τέτοιου είδους περιστατικά και στο μέλλον.

2 Επισημάνετε στο παιδί με σαφήνεια ότι δεν πρόκειται για δικό του λάθος.

3 Διαγράψτε οποιαδήποτε ίχνη του ακατάλληλου υλικού, περιλαμβανομένων και όλων των παραπομπών από τη μνήμη cache, τα cookies και το ιστορικό ιστοσελίδων του προγράμματος περιήγησης.

4 Μιλήστε στο παιδί για τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να αποφεύγει τέτοιου είδους καταστάσεις στο μέλλον, μεταξύ των οποίων είναι η χρήση μηχανών αναζήτησης φιλικών προς τα παιδιά και η διαγραφή μηνυμάτων ηλεκτρονικού ταχυδρομείου από πρόσωπα που δε γνωρίζουν.

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο 1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών 2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας 3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια 4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο 5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο (1)

Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών

1. Παιδιά μικρότερα από 7 ετών

Οι πρώτες επισκέψεις στο διαδίκτυο θέτουν τις βάσεις για τη μελλοντική του χρήση και για την απόκτηση καλών συνηθειών από τα παιδιά. Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας αρέσουν οι καθορισμένες ρουτίνες και αυτός είναι ο ιδανικός τρόπος για την ανάπτυξη ασφαλών συνηθειών και πρακτικών χρήσης.

Τα παιδιά αυτά έχουν περιορισμένη ικανότητα κατανόησης των πληροφοριών που διατίθενται στο διαδίκτυο και περιορισμένη κριτική ικανότητα, για παράδειγμα, μεταξύ των διαφημίσεων και του πραγματικού περιεχομένου. Οι γονείς πρέπει να τα βοηθούν να βρίσκουν κατάλληλο υλικό. Άλλωστε, συχνά δεν μπορούν να κατανοήσουν τη διαφορά μεταξύ της χρήσης του διαδικτύου και των παιχνιδιών ή της ζωγραφικής που κάνουν στον δικό τους υπολογιστή.

Σε αυτό το στάδιο, η οικογένεια μπορεί να θέσει τους πρώτους οικιακούς κανόνες για τη χρήση του υπολογιστή:

Ο χρόνος που δαπανούν στον υπολογιστή θα πρέπει, για λόγους υγείας, να είναι περιορισμένος.

Τοποθετήστε τον υπολογιστή σε δημόσιο χώρο, π.χ. στο σαλόνι. Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας είναι σωστό να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο μαζί με κάποιον ενήλικο.

Η πρόσβαση στο διαδίκτυο θα πρέπει να περιορίζεται σε συγκεκριμένες, προσυμφωνημένες διαδικτυακές τοποθεσίες. Τα πιο προχωρημένα παιδιά μπορούν να βρίσκουν τις συγκεκριμένες τοποθεσίες μέσω του μενού «Αγαπημένα» του προγράμματος περιήγησης.

Η ασφαλέστερη λύση είναι να δημιουργήσετε ένα προσωπικό λειτουργικό περιβάλλον για το παιδί, όπου η πρόσβαση στο διαδίκτυο θα περιορίζεται αποκλειστικά σε συγκεκριμένες διαδικτυακές τοποθεσίες.

2. Παιδιά 7–9 ετών

Οι μικροί μαθητές έρχονται σε επαφή με το διαδίκτυο στο σχολείο, σε σπίτια φίλων αλλά και στο δικό τους σπίτι. Οι γονείς και τα παιδιά θα πρέπει να συζητούν σχετικά με τη σωστή χρήση του και να συμφωνούν σχετικά με τους κανόνες που θα πρέπει να ακολουθούνται. Τα παιδιά αυτά ίσως έχουν ήδη αναπτύξει μια σωστή αντίληψη του τι ακριβώς βλέπουν, ωστόσο δεν είναι ακόμη έτοιμα να διαχειριστούν ό,τι προσφέρεται στο διαδίκτυο —ιδιαίτερα τρομακτικό ή άλλο ακατάλληλο υλικό (εικόνες, κείμενο ή ήχο). Η συζήτηση σχετικά με αυτά τα θέματα και η ενημέρωση των παιδιών σχετικά με τα διάφορα πράγματα που ίσως συναντήσουν στο διαδίκτυο θα τα βοηθήσει να γίνουν υπεύθυνα και να μπορούν να εργάζονται και μόνα τους με ασφάλεια. Οι γονείς μπορούν επίσης να πουν στα παιδιά τη δική τους γνώμη και να τους μεταδώσουν τις δικές τους αξίες σχετικά με το διαδίκτυο, προκειμένου να τα βοηθήσουν.

Στην ηλικία αυτή οι περιορισμοί, η προστασία και η επιβλεπόμενη χρήση του διαδικτύου εξακολουθούν να έχουν προτεραιότητα. Συνιστάται να συμφωνούν τα παιδιά και οι γονείς στους κανόνες που θα εφαρμόσουν σχετικά με τη χρήση του διαδικτύου. Οι κανόνες, ωστόσο, πρέπει να αλλάζουν καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν.

Στο σπίτι η χρήση του διαδικτύου εξακολουθεί να επιτρέπεται μόνο όταν είναι παρόντες οι γονείς. Έτσι διασφαλίζεται ότι θα είναι εκεί και θα βοηθήσουν εάν προκύψει οποιοδήποτε πρόβλημα.

Εάν ο υπολογιστής τοποθετηθεί σε ένα δωμάτιο που χρησιμοποιείται από όλους, η χρήση του διαδικτύου θα αποτελεί μέρος της καθημερινής ζωής της οικογένειας.

Το παιδί ίσως να μην είναι ακόμη έτοιμο να διαπιστώσει την αξιοπιστία μιας διαδικτυακής τοποθεσίας, οπότε θα πρέπει πάντοτε να ζητά την άδεια των γονιών του προτού δημοσιεύσει προσωπικές πληροφορίες.

Τα δωμάτια συνομιλίας και οι δημόσιες συζητήσεις μέσω διαδικτύου ίσως να μην είναι ακόμη δραστηριότητες κατάλληλες για το παιδί. Γι’ αυτό, η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που χρησιμοποιείται από ένα παιδί αυτής της ηλικίας θα πρέπει να είναι μια κοινή, οικογενειακή διεύθυνση.

Η δημιουργία ενός λογαριασμού για το παιδί, με περιορισμένα δικαιώματα χρήστη, το βοηθά να μάθει να χρησιμοποιεί ανεξάρτητα τον υπολογιστή.

Μπορούν επίσης να χρησιμοποιηθούν προγράμματα φίλτρων για την αποτροπή της πρόσβασης σε ακατάλληλες τοποθεσίες, αλλά παραμένει σημαντικό να εμπλέκονται οι γονείς ενεργά στη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά τους.

3. Παιδιά 10–12 ετών

Οι μαθητές ενδέχεται να έχουν ήδη μάθει να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο για διάφορες χρήσεις. Οι γονείς μπορούν να υποστηρίζουν το παιδί, μαθαίνοντας για διαδικτυακές τοποθεσίες που σχετίζονται με τις σχολικές εργασίες, τα χόμπι ή τα άλλα του ενδιαφέροντα. Το διαδίκτυο μπορεί επίσης να χρησιμοποιείται για την οργάνωση θεμάτων που αφορούν όλη την οικογένεια. Έτσι δίνεται η ευκαιρία στους γονείς και τα παιδιά να συζητούν ποιες τοποθεσίες είναι αξιόπιστες και φερέγγυες και πού μπορούν να βρουν ποιοτικές πληροφορίες.

Το παιδί εξακολουθεί να χρειάζεται γονική επίβλεψη και έλεγχο, καθώς και κανόνες για τη σωστή χρήση. Ωστόσο, ίσως ήδη να έχει βρει τρόπους να αποφεύγει τους κανόνες και την επίβλεψη εάν θεωρεί ότι είναι πολύ περιοριστικοί ή ότι δεν καλύπτουν τις ανάγκες του.

Οι γονείς και τα παιδιά πρέπει να συμφωνήσουν σχετικά με το τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν ή με ποιον τρόπο να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και αυτή η συμφωνία θα πρέπει να καλύπτει όλες τις ανάγκες και τις απόψεις. Παραδείγματα: οι ευθύνες που φέρουν ο αποστολέας ενός μηνύματος, εκείνος που κάνει λήψη αρχείων (τα οποία ενδεχομένως να καλύπτονται από πνευματικά δικαιώματα), καθώς και όποιος κάνει εγκατάσταση προγραμμάτων.

Συμφωνήστε ποιες προσωπικές πληροφορίες είναι σωστό να δίνει και συζητήστε τους κινδύνους που σχετίζονται με την αποκάλυψη πληροφοριών.

Αν το παιδί ήδη ενδιαφέρεται για διαδικτυακές συνομιλίες ή IRC, οι γονείς θα πρέπει να συζητούν μαζί του κατά πόσο είναι ασφαλείς και να επιβλέπουν τις εμπειρίες που θα έχει στις συνομιλίες του μέσω διαδικτύου.

Πολλά παιδιά είναι περίεργα, γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει να δίνουν έμφαση στη ανάγκη για ασφαλή και προσεκτική χρήση.

Τα προγράμματα προστασίας των πληροφοριών θα πρέπει επίσης να διατηρούνται ενημερωμένα.

4. Παιδιά 13–15 ετών

Σε αυτή την ηλικία το διαδίκτυο αποτελεί μέρος της κοινωνικής ζωής του παιδιού: συναντά φίλους και περνά αρκετό χρόνο εκεί, ενώ αναζητά πληροφορίες για τις σχολικές εργασίες και τα ενδιαφέροντά του. Καθώς το μορφωτικό επίπεδο του παιδιού είναι υψηλότερο, ανοίγονται περισσότερες ευκαιρίες για χρήση του διαδικτύου. Ενδέχεται να είναι δύσκολο για τους γονείς να παρακολουθούν τι ακριβώς κάνει εκεί το παιδί. Στην ηλικία αυτή, επίσης, τα παιδιά διακινδυνεύουν και δοκιμάζουν τα όριά τους. Οι τεχνικοί περιορισμοί και οι απαγορεύσεις ενδέχεται να μην είναι αποτελεσματικοί τρόποι για τη βελτίωση της ασφάλειάς τους στο διαδίκτυο.

Τα παιδιά ενδέχεται να θέλουν να διατηρούν τις δραστηριότητές τους μυστικές, ειδικά εάν οι γονείς δεν είχαν ενδιαφερθεί στο παρελθόν για τον τρόπο που χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και δεν τον γνωρίζουν. Είναι σημαντικό για την οικογένεια να γίνονται ανοιχτές συζητήσεις και να ενδιαφέρονται οι γονείς για όσα κάνει το παιδί στο διαδίκτυο, αλλά και για εκείνους μαζί με τους οποίους το χρησιμοποιεί.

Οι οικιακοί κανόνες που ορίζονται από κοινού εξακολουθούν να χρειάζονται.

Ο έφηβος εξακολουθεί να έχει περιορισμένες δυνατότητες στην αξιολόγηση πραγμάτων και να χρειάζεται τη συμβουλή ενός ενηλίκου για θέματα όπως η δημοσίευση στο διαδίκτυο φωτογραφιών ή ενός κειμένου σχετικά με τον εαυτό του.

Τα ηθικά θέματα και η προσωπική ευθύνη που φέρει κανείς ως χρήστης του διαδικτύου είναι σημαντικά θέματα για συζήτηση. Για παράδειγμα, η παράνομη λήψη αρχείων, οι κανόνες συμπεριφοράς και τα πνευματικά δικαιώματα. Τα παιδιά θα πρέπει επίσης να είναι υπεύθυνα για όσα δημοσιεύουν, περιλαμβανομένων των προσωπικών τους πληροφοριών ή των πληροφοριών που ίσως είναι παράνομες.

Οι γονείς θα πρέπει να ενδιαφέρονται εξίσου για τις «διαδικτυακές επαφές» τόσο του παιδιού τους όσο και των φίλων του. Και καλό είναι να εμπλακούν εάν το παιδί θελήσει να γνωρίσει νέους ανθρώπους μέσω διαδικτύου.

Οι γονείς θα πρέπει να προσπαθούν να μην αντιδρούν υπερβολικά, ακόμη κι αν ανακαλύψουν ότι συνέβη κάτι «φριχτό» όταν το παιδί συνδέθηκε στο διαδίκτυο. Μπορούν και πάλι να υποδεικνύουν στο παιδί κατάλληλο περιεχόμενο. Για παράδειγμα, υπάρχουν καλές διαδικτυακές υπηρεσίες που αφορούν τη σεξουαλικότητα και την υγεία και οι οποίες προορίζονται για το νεανικό κοινό. Οι νέοι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται ότι μπορούν να μιλήσουν στους γονείς τους για κάτι που τους κάνει να νιώθουν άβολα στο διαδίκτυο.

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο 1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών 2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας 3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια 4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο 5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο

Το διαδίκτυο προσφέρει στα παιδιά και τους νέους απίθανες ευκαιρίες να ανακαλύπτουν, να συνδέονται και να δημιουργούν ηλεκτρονικά. Ωστόσο, η χρήση του διαδικτύου ενέχει και κινδύνους. Για παράδειγμα, είναι ένα ανοιχτό παράθυρο σε έναν κόσμο όπου συμμετέχουν και οι ενήλικοι και περιέχει υλικό ακατάλληλο για τα παιδιά.

Πώς θα πρέπει οι γονείς να ενισχύουν τα παιδιά τους προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους αυτούς; Δεν υπάρχει μία εύκολη απάντηση: οι κίνδυνοι ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία του παιδιού και το πόσο εξοικειωμένο είναι με τον υπολογιστή.

Οι κανόνες του διαδικτύου

Η χρήση του διαδικτύου είναι ασφαλής, αρκεί να θυμάστε τρία βασικά πράγματα:

1. Προστατέψτε τον υπολογιστή σας

• Διατηρήστε το λειτουργικό σύστημα ενημερωμένο.
• Χρησιμοποιείτε πρόγραμμα προστασίας από τους ιούς.
• Χρησιμοποιείτε τείχος προστασίας.
• Δημιουργείτε αντίγραφα ασφαλείας των σημαντικών αρχείων.
• Προσέχετε όταν κάνετε λήψη περιεχομένου.

2. Προστατέψτε τον εαυτό σας στο διαδίκτυο

• Να είστε επιφυλακτικοί όταν δίνετε προσωπικές σας πληροφορίες.
• Να σκέφτεστε πάντοτε με ποιον μιλάτε.
• Να θυμάστε ότι δεν είναι όλα αξιόπιστα και δεν είναι όλοι ειλικρινείς στο διαδίκτυο.

3. Ακολουθήστε τους κανόνες

• Ακόμη και στο διαδίκτυο πρέπει να τηρείτε τον νόμο.
• Να θυμάστε να ενδιαφέρεστε για τους άλλους, όπως και για τον εαυτό σας, όταν είστε στο διαδίκτυο.

Η συμπεριφορά μας στο διαδίκτυο

Οι νόμοι ισχύουν και στο διαδίκτυο. Το διαδίκτυο είναι δημόσιος χώρος. Όταν είστε συνδεδεμένοι θα πρέπει να ακολουθείτε ορισμένους βασικούς κανόνες, όπως πρέπει να ακολουθείτε τον ΚΟΚ όταν οδηγείτε.

Αν και το μεγαλύτερο μέρος της νομοθεσίας θεσπίστηκε πριν εξαπλωθεί ευρέως το διαδίκτυο, οι νόμοι ισχύουν και εκεί. Ό,τι είναι παράνομο εκτός διαδικτύου είναι παράνομο και στο διαδίκτυο.

Το διαδίκτυο παρέχει ευκαιρίες άνευ προηγουμένου για ελεύθερη επικοινωνία, αλλά ενέχει και ευθύνες. Για παράδειγμα, είστε συνεχώς υπεύθυνοι για το περιεχόμενο και τη νομιμότητα της δικής σας διαδικτυακής τοποθεσίας και όσων δημοσιεύονται σε αυτήν.

Πνευματικά δικαιώματα. Τα πνευματικά δικαιώματα προστατεύουν τον τρόπο που εφαρμόζετε μια ιδέα αλλά όχι και την ίδια την ιδέα. Η αντιγραφή υλικού από το διαδίκτυο για προσωπική χρήση επιτρέπεται, αλλά η προβολή του υλικού αυτού ως δικού σας απαγορεύεται. Για παράδειγμα, αν χρησιμοποιήσετε το υλικό για να φτιάξετε μια δική σας παρουσίαση, θα πρέπει να αναφέρετε την πηγή του.

* Η προώθηση παράνομου υλικού —όπως παράνομα αντίγραφα ταινιών ή αρχείων μουσικής που διατίθενται μέσω διομότιμων (peer-to-peer) δικτύων— είναι παράνομη. Η αντιγραφή λογισμικού ή βάσεων δεδομένων για τα οποία απαιτείται άδεια απαγορεύεται, ακόμη και για προσωπική χρήση. Η χρήση υλικού χωρίς έγκριση ενδέχεται να επισύρει οικονομικές αξιώσεις για βλάβες και να έχει και άλλες νομικές συνέπειες.

Σχετικά με την ασφάλεια των πληροφοριών

1. Να θυμάστε. Όταν δημοσιεύετε πληροφορίες στο διαδίκτυο δεν έχετε πλέον τη δυνατότητα να τις ελέγχετε και ενδέχεται να μην μπορέσετε ποτέ να διαγράψετε όλα τους τα αντίγραφα.

2. Να ελέγχετε. Φροντίστε να γνωρίζετε πάντοτε σε ποιον δίνετε πληροφορίες και να κατανοείτε για ποιον σκοπό πρόκειται να χρησιμοποιηθούν.

3. Να σκέφτεστε. Είναι λογικό να δημοσιεύετε στην ιστοσελίδα σας τα προσωπικά σας στοιχεία αν δεν είστε βέβαιοι για ποιον σκοπό θα χρησιμοποιηθούν;

Προσοχή: Τα ονόματα των μαθητών, οι φωτογραφίες τους και οι άλλες προσωπικές τους πληροφορίες που είναι καταγεγραμμένες στο μητρώο του σχολείου μπορούν να δημοσιευθούν μόνο στη διαδικτυακή τοποθεσία του σχολείου με τη συναίνεση των μαθητών και των γονέων τους.

Οι κακοί του διαδικτύου

Ιοί, σκουλήκια και δούρειοι ίπποι. Οι ιοί και τα σκουλήκια (worm) είναι επικίνδυνα προγράμματα που εξαπλώνονται μέσω του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή των ιστοσελίδων.

* Οι ιοί μπορούν να προκαλέσουν βλάβες σε αρχεία ή λογισμικό που βρίσκεται αποθηκευμένο στον υπολογιστή σας.

* Τα σκουλήκια εξαπλώνονται ταχύτερα από τους ιούς, απευθείας από τον έναν υπολογιστή στον άλλο. Για παράδειγμα, ένα σκουλήκι που προσβάλλει το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μπορεί να στείλει τον εαυτό του σε όλες τις διευθύνσεις που υπάρχουν στον κατάλογο διευθύνσεων του χρήστη. Τα σκουλήκια του διαδικτύου αναζητούν υπολογιστές που είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο αλλά δε διαθέτουν τις τελευταίες ενημερωμένες εκδόσεις για την ασφάλεια.

* Οι δούρειοι ίπποι (Trojan) είναι επικίνδυνα προγράμματα, φτιαγμένα έτσι ώστε να μοιάζουν ακίνδυνα, για παράδειγμα να μοιάζουν με παιχνίδια, αλλά με την ενεργοποίησή τους μπορούν να βλάψουν τα αρχεία χωρίς να το συνειδητοποιήσει ο χρήστης.

Χάκερ και κράκερ. Χάκερ και κράκερ λέγονται οι άνθρωποι που παραβιάζουν παράνομα τα συστήματα δεδομένων. Μπορούν να παραβιάσουν έναν απροστάτευτο υπολογιστή μέσω διαδικτύου και να τον χαλάσουν ή να κλέψουν και να αντιγράψουν αρχεία από αυτόν και να τα χρησιμοποιήσουν για παράνομες δραστηριότητες.

* Οι καλύτεροι τρόποι για την προστασία ενός υπολογιστή από τις παραβιάσεις είναι η χρήση τείχους προστασίας και η διαρκής ενημέρωση του λειτουργικού συστήματος.

Ανεπιθύμητο υλικό. Τα ανεπιθύμητα μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που αποστέλλονται μαζικά είναι γνωστά ως ανεπιθύμητη αλληλογραφία (junk) ή spam. Υπερφορτώνουν τα συστήματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου και μπορούν να μπλοκάρουν τα εισερχόμενα του υπολογιστή. Οι αποστολείς ανεπιθύμητης αλληλογραφίας συχνά χρησιμοποιούν ως εργαλεία τους τα σκουλήκια ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Πέντε κανόνες για το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο

1. Ποτέ μην ανοίγετε ύποπτα μηνύματα ή συνημμένα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου που προέρχονται από αγνώστους. Διαγράψτε τα αμέσως από το μενού των μηνυμάτων.

2. Ποτέ μην απαντάτε σε ανεπιθύμητα μηνύματα.

3. Χρησιμοποιείτε το φίλτρο ανεπιθύμητου ταχυδρομείου του παρόχου υπηρεσιών διαδικτύου ή του προγράμματος ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (αν έχει).

4. Χρησιμοποιείτε μια νέα διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή την οικογενειακή διεύθυνση για διαδικτυακές ερωτήσεις, είσοδο σε φόρουμ συζητήσεων κλπ.

5. Ποτέ μην προωθείτε μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου δημιουργώντας αλυσίδες. Διαγράφετέ τα.

Άλλες συμβουλές

1. Κλείνετε τα ύποπτα αναδυόμενα παράθυρα. Τα αναδυόμενα παράθυρα είναι μικρά παράθυρα που περιέχουν ένα μήνυμα που σας ενθαρρύνει να κάνετε κλικ πάνω του. Αν εμφανιστεί στην οθόνη σας ένα τέτοιο παράθυρο, το ασφαλέστερο πράγμα που πρέπει να κάνετε είναι να το κλείσετε, κάνοντας κλικ στο X που συνήθως βρίσκεται στην επάνω δεξιά γωνία. Δεν μπορείτε να είστε βέβαιοι για το τι θα κάνει το πρόγραμμα, ακόμη κι αν κάνετε κλικ στο ΟΧΙ.

2. Αποφεύγετε τις παραπλανήσεις. Η απόκρυψη της ταυτότητάς σας είναι εύκολη στο διαδίκτυο. Είναι καλύτερο να ελέγχετε την ταυτότητα του προσώπου με το οποίο επικοινωνείτε (π.χ. σε ομάδες συζητήσεων). Ποτέ δεν πρέπει να αποκαλύπτετε τα προσωπικά σας στοιχεία μέσω του διαδικτύου, παρά μόνο σε πρόσωπα που γνωρίζετε και εμπιστεύεστε. Αν σας ζητηθεί να παρέχετε προσωπικές πληροφορίες σε κάποια ιστοσελίδα, πάντοτε να ελέγχετε τους «όρους χρήσης» ή την «πολιτική προστασίας του απορρήτου» της τοποθεσίας, προκειμένου να βεβαιωθείτε ότι ο δημιουργός της εξηγεί για ποιο σκοπό θα χρησιμοποιηθούν οι πληροφορίες αυτές και εάν θα διαβιβαστούν σε άλλους.

3. Συζητήστε τη χρήση του διαδικτύου. Μεγάλο μέρος του υλικού που διατίθεται στο διαδίκτυο είναι ακατάλληλο για ανηλίκους. Συζητήστε με τα παιδιά σας σχετικά με την περιήγηση στο διαδίκτυο και την ασφαλή του χρήση.

Δείτε περισσότερα στις αναρτήσεις που ακολουθούν:

Γονείς και ασφάλεια στο διαδίκτυο 1. Ασφαλής χρήση ανάλογα με την ηλικία των παιδιών 2. Πρώτα μέτρα ασφαλείας 3. Επικοινωνώντας με ασφάλεια 4. Τα δικαιώματα των παιδιών στο διαδίκτυο 5. Το παράδειγμα της οικογένειας Γεωργίου

Διαδίκτυο

ΠΗΓΗ: eyliko.gr

Μικρές ιστορίες για ασφαλές διαδίκτυο

Το e-yliko.gr είναι η επίσημη δικτυακή εκπαιδευτική πύλη του Υπουργείου Παιδείας. Σε ειδική ενότητα περιλαμβάνει τέσσερις μικρές ιστορίες που θυμίζουν κόμικς. Σκοπός τους είναι να ενημερώσουν τους μαθητές σχετικά με την ασφαλή πλοήγηση στο διαδίκτυο, ενώ υπάρχουν επίσης ασκήσεις και θέματα για συζήτηση.

Ιστορίες για παιδιά 7–12 ετών

1 «Το Απέραντο Δάσος» διηγείται την ιστορία του εννιάχρονου Νικόλα που μαθαίνει πώς να χρησιμοποιεί τον υπολογιστή και το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Η ιστορία, μεταξύ άλλων, εξηγεί στους αναγνώστες τι είναι το διαδίκτυο και τι μπορούν να κάνουν εκεί. Συγχρόνως οι αναγνώστες μαθαίνουν ότι το διαδίκτυο περιέχει και κακά πράγματα και ότι πρέπει να προστατεύονται από αυτά.

Η ιστορία στο παιδικό μου ιστολόγιο

2 «Οι καινούργιοι φίλοι της Άννας» είναι η συνέχεια της ιστορίας του «Απέραντου Δάσους» και πρωταγωνίστρια είναι η ξαδελφούλα του Νικόλα, η Άννα. Γίνεται αναφορά στον δημόσιο χαρακτήρα του διαδικτύου, τους ορθούς κανόνες συμπεριφοράς, τη δημοσίευση φωτογραφιών και τα πνευματικά δικαιώματα.

Ιστορίες για παιδιά 13–16 ετών

3 Η ιστορία με τίτλο η «Ομάδα της Ρώμης» αρχίζει όταν η Έμμα, που συμμετέχει στη θεατρική ομάδα του σχολείου, παίρνει ένα θεατρικό έργο από έναν άγνωστο με τον οποίον συνομιλεί ηλεκτρονικά. Γίνεται αναφορά στα πνευματικά δικαιώματα, την προστασία των υπολογιστών και τη σημασία της χρήσης των κωδικών πρόσβασης.

4 Η ιστορία «Προβλήματα και Περιστατικά» περιλαμβάνει σύντομες ιστορίες, που αναφέρονται στην ορθότητα των πληροφοριών που υπάρχουν στο διαδίκτυο, σε θέματα υπευθυνότητας κατά τη δημοσίευση φωτογραφιών και κειμένου, στη γνωριμία με άλλους μέσω διαδικτύου και στα διομότιμα δίκτυα.

Κουίζ

Η αξιολόγηση των γνώσεων που αποκομίζει κανείς είναι ιδιαίτερα σημαντική. Ένα χρήσιμο «διαγώνισμα» που αφορά τις προαναφερθείσες ιστορίες βρίσκεται εδώ.

Διαδίκτυο

Παιδιά και δελτία ειδήσεων

Οι επαναλαμβανόμενες σκηνές βίας, μεγάλων καταστροφών και εγκλήματος που καθημερινά προβάλλονται ως μέρος των δελτίων ειδήσεων από την τηλεόραση ασκούν μεγάλη επιρροή στα παιδιά. Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι όσα βλέπουν ή ακούν κάθε μέρα από τις τηλεοράσεις, τα ραδιόφωνα, τις εφημερίδες, τα περιοδικά και το διαδίκτυο μπορούν να τους προκαλέσουν φόβο, στρες και ανησυχία.

Ο τρόπος παρουσίασης των ειδήσεων από τα μέσα μαζικής επικοινωνίας έχει αλλάξει ριζικά κατά τα τελευταία χρόνια:

Οι τηλεοπτικοί σταθμοί και οι διαδικτυακοί χώροι μεταδίδουν πλέον τις ειδήσεις και τα γεγονότα σε 24ωρη βάση.

Οι τηλεοπτικοί σταθμοί μεταδίδουν ζωντανά τα γεγονότα με όλες τις σχετικές λεπτομέρειες.

Υπάρχει λεπτομερής αναφορά στην ιδιωτική ζωή των δημοσίων προσώπων και άλλων επώνυμων ατόμων που βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής του κόσμου για διάφορους λόγους.

Υπάρχει έντονη ανταγωνιστική πίεση μεταξύ των διαφόρων μέσων της βιομηχανίας ενημέρωσης για να φέρουν γρηγορότερα προς το κοινό ειδήσεις και να πετύχουν πρωτότυπες παρουσιάσεις.

Γίνεται μια λεπτομερής και επαναλαμβανόμενη οπτική κάλυψη των σημαντικών γεγονότων και ιδιαίτερα των φυσικών καταστροφών και των βίαιων ή εγκληματικών πράξεων.

Οι αλλαγές αυτές έχουν αρνητικές επιπτώσεις στα παιδιά και τους έφηβους. Υπάρχει μια τάση να μιμούνται αυτά που βλέπουν και ακούν. Η επαναλαμβανόμενη και χρόνια υποβολή σε τέτοιες σκηνές βίας και καταστροφών μπορεί να τους δημιουργήσει φοβίες και μια απάθεια για τέτοια δράματα. Σε άλλα παιδιά μπορεί να προκαλέσει, σύμφωνα με έρευνες που έχουν γίνει για το θέμα, επιθετική και βίαιη συμπεριφορά.

Επίσης, άλλες μελέτες έδειξαν ότι τα μέσα δε μεταδίδουν πάντοτε τα γεγονότα με τρόπο που ανταποκρίνεται με ακρίβεια στην εκάστοτε υπάρχουσα κατάσταση. Η διάσταση που τους δίνεται κάποτε μπορεί να διαφέρει ανάλογα με την περίπτωση. Ένα παράδειγμα, σύμφωνα με στοιχεία που μας δίνονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες, είναι αυτό της εγκληματικότητας: ενώ οι στατιστικές δείχνουν ότι υπάρχει μείωση στη συχνότητα του εγκλήματος, εντούτοις ο χρόνος που αφιερώνεται για την προβολή σχετικών ειδήσεων έχει αυξηθεί κατά 240%. Υπάρχουν σταθμοί οι οποίοι διακόπτουν άλλες εκπομπές τους με έκτακτες ειδήσεις για να μεταδώσουν εγκλήματα και αφιερώνουν μέχρι και 30% από τον χρόνο των εκπομπών τους για λεπτομερή κάλυψη εγκληματικών γεγονότων.

Πώς μπορούν να μειωθούν οι αρνητικές συνέπειες

Σε γενικές γραμμές τα κριτήρια και ο οδηγός για το πόσες και τι είδους ειδήσεις πρέπει να παρακολουθεί ένα παιδί είναι η ωριμότητά του, το αναπτυξιακό του επίπεδο, οι εμπειρίες και οι ευαισθησίες του. Ειδικότερα, οι γονείς καλό είναι να ακολουθούν τα παρακάτω βήματα:

1 Βλέπουν τις ειδήσεις μαζί με το παιδί, για να τις συζητήσουν και να τις αναλύσουν μαζί του. Βεβαιώνονται ότι έχουν αρκετό χρόνο και ότι υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες (ησυχία), ώστε να επικεντρωθούν σε εκείνες που πιθανόν θα το ενοχλήσουν ή θα το αναστατώσουν.

2 Ρωτούν το παιδί τι έχει δει ή ακούσει για να καταλάβουν καλύτερα τις απορίες που του έχουν δημιουργηθεί.

3 Απαντούν με απλά λόγια και δημιουργούν ένα αίσθημα ασφάλειας, δίνοντας έμφαση στο γεγονός ότι θα είναι εκεί για να το προστατεύσουν.

4 Αναζητούν σημάδια που δείχνουν ότι οι ειδήσεις προκάλεσαν στο παιδί φοβίες και αγωνίες. Τέτοια είναι η αϋπνία, ο τρόμος, η ενούρηση, το κλάμα ή κουβέντες του που δείχνουν ότι είναι φοβισμένο.

Είναι γεγονός ότι κανένας γονιός δεν μπορεί να προστατεύσει πλήρως ένα παιδί από τα γεγονότα του έξω κόσμου και του σύγχρονου τρόπου ζωής. Εκείνο που μπορεί όμως να κάνει, είναι να συζητά μαζί του για να αντιλαμβάνεται τι έχει δει ή ακούσει. Έτσι θα μπορεί να μειώνει τις αρνητικές επιπτώσεις των ειδήσεων, να περνά τα σωστά μηνύματα και αξίες για την πραγματική ζωή, να το βοηθάει να καταλάβει καλύτερα τον κόσμο γύρω του και να το κάνει να νιώθει την ασφάλεια που τόσο χρειάζεται.

Αποφεύγοντας τις τηλεοπτικές παγίδες 1. Αντιμετωπίζοντας την τηλεόραση 2. Αντιμετωπίζοντας τις διαφημίσεις 3. Παιδιά και δελτία ειδήσεων

ΠΗΓΗ: medlook.net (04.12.2010)

Ηθική νοημοσύνη

Ηθική νοημοσύνη είναι η ικανότητα να ξεχωρίζεις το καλό απ’ το κακό, αλλά και να σέβεσαι τις αξίες των άλλων. Με άλλα λόγια, είναι το καλύτερο δώρο που μπορούμε να κάνουμε σε ένα παιδί.

Υπάρχουν πολλοί και διάφοροι τύποι νοημοσύνης. Κάποιοι άνθρωποι έχουν το χάρισμα της μαθηματικής και φιλοσοφικής σκέψης, όπως ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ή ο Μπιλ Γκέιτς.

Κάποιοι άλλοι είναι συναισθηματικά προικισμένοι, για παράδειγμα οι μεγάλοι συγγραφείς όπως ο Τζον Στάινμπεκ και η Άιρις Μέρντοχ, άνθρωποι δηλαδή που μπορούν να αποτυπώσουν ή να μεταφέρουν το συναίσθημά τους στο ευρύ κοινό.

Επίσης υπάρχει η πρακτική νοημοσύνη. Είναι οι άνθρωποι που επιλύουν προβλήματα, μπορούν να φτιάξουν ένα αυτοκίνητο, να δώσουν λύση όταν πλημμυρίσει το υπόγειο ή να λύσουν εύκολα μια εξίσωση.

Επιπλέον υπάρχει και η αισθητική νοημοσύνη, αυτή που διαθέτουν οι καλλιτέχνες, οι ζωγράφοι και οι μουσικοί. Κάποιες φορές, ιδιαίτερα στους μουσικούς και στους συνθέτες, η ευφυΐα αυτή συνδυάζεται με μαθηματική ευφυΐα.

Τέλος, υπάρχει κι ένα άλλο είδος ευφυΐας, ίσως το λιγότερο γνωστό, η λεγόμενη ηθική νοημοσύνη. Πρόκειται για το είδος εκείνο της εξυπνάδας που συνδυάζει τη δύναμη του χαρακτήρα με την ορθή κρίση, δύο προσόντα που συνήθως απαξιώνουμε γιατί δεν τα θεωρούμε και τόσο σημαντικά.

Τι είναι η ηθική νοημοσύνη

Είναι η αρετή που μας μαθαίνει να κάνουμε όλα αυτά που οφείλουμε και όχι αυτά που μας αρέσει να κάνουμε.

Ο καθηγητής του Χάρβαρντ Ρόμπερτ Κόουλς στο βιβλίο του The Moral Intelligence Of Children («Η ηθική νοημοσύνη των παιδιών») διατυπώνει την άποψη ότι τα παιδιά χρειάζονται κάτι περισσότερο από επιτυχία στις σπουδές τους και από την ικανότητα να τα πηγαίνουν καλά με τους άλλους για μια ικανοποιητική ζωή. Χρειάζονται συνείδηση, δηλαδή την ικανότητα να ερμηνεύουν αυτά που νιώθουν και να είναι σίγουρα γι’ αυτά που ξέρουν. Τα παιδιά με αναπτυγμένη την ηθική νοημοσύνη βιώνουν συναισθηματική ασφάλεια, επειδή εμπιστεύονται την εσωτερική αίσθηση που διαθέτουν για να διακρίνουν το σωστό απ’ το λάθος, το καλό απ’ το κακό. Αυτό είναι που τα βοηθάει να αισθάνονται ισχυρούς δεσμούς με τους άλλους ανθρώπους, όπως με την οικογένεια, τους φίλους ή τους συμμαθητές τους.

Οι επτά βασικές αρετές της ηθικής νοημοσύνης

Στο βιβλίο Building Moral Intelligence («Χτίζοντας την ηθική νοημοσύνη») ο καθηγητής Dr Michele Borba και συγγραφέας του βιβλίου δίνει ένα σαφές πλάνο για το πώς μπορούμε να διδάξουμε στα παιδιά τις αρετές της ηθικής νοημοσύνης. Αυτές είναι επτά και καθεμία μπορεί να διδαχτεί με συγκεκριμένους τρόπους:

1. Ενσυναίσθηση. Είναι η ικανότητα να μπορούμε να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων. Για να την αποκτήσει το παιδί θα πρέπει να το βοηθήσουμε να καλλιεργήσει την ευαισθησία του, να εμπλουτίσει το λεξιλόγιό του, αλλά και να του δείξουμε τον τρόπο να αναγνωρίζει τα συναισθήματα των άλλων.

2. Συνείδηση. Είναι η ικανότητα να αναγνωρίζεις το σωστό και να μπορείς να το πράττεις. Πρέπει να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για ηθική ανάπτυξη στην οικογένεια, να διδάξουμε στο παιδί να ξεχωρίζει το καλό απ’ το κακό και να ενισχύσουμε την ηθική του ανάπτυξη (να βοηθάει, για παράδειγμα, όσους έχουν ανάγκη).

3. Αυτοέλεγχος. Είναι η ικανότητα να ελέγχουμε τις σκέψεις και τις πράξεις μας και να λειτουργούμε με τον τρόπο που έχουμε μάθει πως είναι ο σωστός. Καλό είναι να διδάξουμε ως προτεραιότητα την αρετή της αυτοπειθαρχίας. Επίσης, να μάθουμε στο παιδί να θέτει στόχους και να βάζει τα δυνατά του για να τους πραγματοποιήσει.

4. Σεβασμός. Το να δείχνεις πως εκτιμάς τους άλλους, φροντίζοντάς τους αλλά και μιλώντας τους με πολιτισμένο τρόπο. Για να βοηθήσουμε το παιδί, θα πρέπει να του διδάξουμε τον σεβασμό αφού πρώτα το... σεβαστούμε. Πρέπει, επίσης, να του μάθουμε την αρετή της ευγένειας, δίνοντας έμφαση στους καλούς τρόπους. Είναι ένα εφόδιο που θα έχει για όλη του τη ζωή.

5. Καλοσύνη. Το να νοιάζεσαι για την ευημερία και τα αισθήματα των άλλων. Διδάσκοντας στα παιδιά την αξία της καλοσύνης, αλλά και μαθαίνοντάς τα να επαναστατούν στη φτώχεια και στη μιζέρια, τα εισάγουμε στη δύσκολη αξία της καλοσύνης.

6. Ανεκτικότητα. Το να σέβεσαι τις αξίες και τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων, ακόμη κι αν διαφωνείς με τα πιστεύω τους. Από πολύ νωρίς τα μικρά παιδιά πρέπει να μάθουν και να τους γίνει συνείδηση πως όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, ανεξαρτήτως χρώματος, καταγωγής, θρησκείας ή εμφάνισης.

7. Δικαιοσύνη. Το να διαλέγεις την ανοιχτόμυαλη συμπεριφορά και να συμπεριφέρεσαι δίκαια στους άλλους. Μάθετε στο παιδί τι είναι δικαιοσύνη, διδάξτε του να συμπεριφέρεται δίκαια, καθώς και τους τρόπους να αντιδρά στο άδικο.

Πώς χτίζεται η ηθική νοημοσύνη του παιδιού

Μια άλλη επίσης ενδιαφέρουσα άποψη για την ηθική νοημοσύνη είναι αυτή της Αμερικανίδας ψυχολόγου και ειδικής σε θέματα ανατροφής Μίμι Ντο. «Η διανοητική και η συναισθηματική αντίληψη είναι σημαντικές», λέει η ψυχολόγος. «Στην ερώτηση όμως τι μετράει περισσότερο, το μυαλό ή η καρδιά, συνήθως ξεχνάμε την ψυχή. Και αυτή είναι που έχει τη μεγαλύτερη επίδραση στη διαμόρφωση της προσωπικότητας ενός παιδιού».

1. Να σκέφτεστε θετικά

Τα παιδιά ανταποκρίνονται πάντοτε στις υψηλές ή χαμηλές προσδοκίες των γονιών τους, γι’ αυτό τοποθετήστε τον πήχη ψηλά. Να εμπιστεύεστε τις επιλογές του παιδιού. Προτιμήστε να πιστεύετε ότι θα κάνει το σωστό και όχι το λάθος. Περιμένετε από αυτό να δείχνει σεβασμό σε σας, στους άλλους και στον εαυτό του. Πάνω απ’ όλα, όμως, να πιστεύετε ότι θα έχει μια ευτυχισμένη ζωή. Αποφεύγετε να διαβάζετε δυσάρεστες έρευνες και να φοβάστε διαρκώς για το μέλλον του. Στην εποχή του υλισμού και της «τοξικής» παιδικής ηλικίας είναι εύκολο να μας κατακλύσει ο φόβος ότι οι ζωές των παιδιών πήγαν στραβά με κάποιον τρόπο. Κι όμως, η παιδική ηλικία μπορεί ακόμη να είναι μια περίοδος διασκέδασης και αθωότητας και να έχει πολλά ηλιόλουστα απογεύματα με παιχνίδια στην πλατεία.

2. Μάθετε να ζείτε τη στιγμή

«Τα παιδιά το καταλαβαίνουν όταν δεν είστε πραγματικά συγκεντρωμένοι σε αυτά», μας λέει η Ντο. Η αφηρημάδα και η συνεχής έγνοια για άλλα πράγματα εκλαμβάνεται από εκείνα ως αδιαφορία. Όπως είπε χαρακτηριστικά ένα τετράχρονο παιδί: «Μαμά, μπορείς να με ακούσεις με το μπροστινό μέρος του προσώπου σου;» Το πιο σημαντικό πράγμα, λοιπόν, που μπορείτε να διαθέσετε στο παιδί είναι ο χρόνος σας. Και αν αφιερώσετε χρόνο, θα μπορέσετε να χαλαρώσετε και να απολαύσετε τη στιγμή. Πολύ συχνά πολύτιμες στιγμές μάς προσπερνούν γιατί είμαστε πολύ απασχολημένοι για να τις διακρίνουμε ή ανησυχούμε για κάτι που έχει ήδη περάσει ή μας απασχολεί κάτι άλλο που μπορεί να συμβεί ή και να μη συμβεί. Αντ’ αυτού, δοκιμάστε να αφιερώσετε όλη σας την προσοχή στο παρόν.

3. Κατεβάστε ταχύτητα

Αυτό είναι πολύ σημαντικό αν θέλετε να απολαύσετε τις ώρες που περνάτε με τα παιδιά. Αναπτύξτε δομές και υιοθετήστε συνήθειες στη ζωή σας που να δίνουν και σε σας και σε εκείνα χώρο να αναπνεύσετε. Για παράδειγμα, ξεκινήστε δέκα λεπτά νωρίτερα για το ραντεβού με τον γιατρό, για να μπορέσετε να περπατήσετε με το παιδί στο πάρκο που βρίσκεται στον δρόμο για το ιατρείο και να σταματήσετε για να μυρίσετε τα λουλούδια. Αυτά τα μικρά πράγματα είναι που βοηθούν τα παιδιά να καλλιεργήσουν τον ψυχισμό τους και τα κάνει να αισθάνονται ότι ζουν σε έναν θαυμαστό κόσμο.

4. Να επιβραβεύετε και τη συλλογική προσπάθεια

Παρακολουθείτε το παιδί σας που παίζει ποδόσφαιρο. Στο τέλος του αγώνα τρέχει προς το μέρος σας ζητώντας την επιβράβευση. Εσείς του λέτε: α) «Μπράβο! Ήσουν με διαφορά ο καλύτερος παίκτης στο γήπεδο. Είσαι πραγματικά εκπληκτικός» ή β) «Τι καταπληκτική ομάδα που έχετε, όλοι σας δουλέψατε έξοχα. Ήταν ένα συναρπαστικό παιχνίδι». Όλοι μπαίνουμε στον πειρασμό να υιοθετήσουμε την πρώτη επιλογή, επειδή τα παιδιά λατρεύουν τους επαίνους και διψούν για την αποδοχή των γονιών τους. Καλύτερα όμως να επιλέξετε τη δεύτερη. «Υπενθυμίζοντας στο παιδί ότι είναι μέρος ενός συνόλου —σε αυτή την περίπτωση μιας ποδοσφαιρικής ομάδας— αποκτά την αίσθηση ότι συνυπάρχει δημιουργικά και σε σχέσεις εξάρτησης με τους άλλους ανθρώπους. Αυτό είναι στοιχείο-κλειδί για την ανάπτυξη μιας υγιούς συνείδησης», λέει η ψυχολόγος.

5. Γίνετε χαρούμενοι

Πριν αρχίσετε να ανησυχείτε για την ευτυχία του παιδιού, χρειάζεται πρώτα να αναζητήσετε τη δική σας. Τα παιδιά μπορούν να δουν πέρα από τα ψεύτικα χαμόγελα. Αν εκτιμάτε τον εαυτό σας, το παιδί θα το νιώσει και αυτό θα είναι ένα από τα πιο πολύτιμα μαθήματα ζωής. Η Μίμι Ντο μιλά για ένα δίλημμα που αντιμετώπισε κάποιο Σάββατο πρωί, όταν δεν μπορούσε να αποφασίσει αν θα πήγαινε στο μάθημα της γιόγκα (η «εγωιστική» επιλογή) ή αν θα έμενε στο σπίτι για να περάσει λίγο ποιοτικό χρόνο παρέα με τα παιδιά της (η επιλογή της «καλής μητέρας»). Τελικά, αποφάσισε η μικρή της κόρη για εκείνη: «Μου είπε να πάω επειδή μετά το μάθημα της γιόγκα είμαι καλύτερος άνθρωπος και πιο καλή παρέα», θυμάται η Ντο. Όταν είστε χαρούμενοι και χαλαροί, αντανακλάτε θετική ενέργεια. Είναι μεταδοτική. Μην προσποιείστε ότι είστε οι τέλειοι γονείς, απλώς να είστε χαρούμενοι. Τόσο απλά.

6. Βρείτε την ψυχή σας

Δε χρειάζεστε την οποιαδήποτε θρησκεία για να έρθετε σε επαφή με την ψυχή σας. «Λαμβάνω συνεχώς γράμματα από γονείς που λένε ότι έχουν ανάγκη και πραγματικά διψάνε να μεγαλώσουν τα παιδιά τους σε ένα πνευματικό σπίτι, αλλά δεν ξέρουν πώς να το κάνουν, επειδή έχουν απομακρυνθεί από την οργανωμένη θρησκεία», εξηγεί η Ντο. «Ωστόσο, η πνευματικότητα έρχεται από μέσα μας. Είναι το να έρθουμε σε επαφή με την εσώτερη αίσθηση του θαυμασμού και της χαράς και με το τι σημαίνει να είμαστε σε επαφή με τους άλλους ανθρώπους».

7. Κάνετε τα πιστεύω σας πράξεις

«Τα παιδιά είναι άγρυπνοι φρουροί της ηθικής των μεγάλων —ή της έλλειψής της», επισημαίνει ο καθηγητής Ρόμπερτ Κόουλς. «Ένα παιδί θα ψάξει για ενδείξεις σχετικά με το πώς πρέπει να συμπεριφέρεται και σίγουρα θα βρει πολλές από τον τρόπο με τον οποίο οι γονείς ζούνε τη ζωή τους». Με άλλα λόγια, μη μένετε στα λόγια. Κάνετε τα πιστεύω σας πράξη.

8. Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε

Τα μικρά παιδιά είναι πνευματικά από τη φύση τους. Δε χρειάζεται να τους μάθετε να βιώνουν τον θαυμασμό και τη χαρά. Επίσης, έχουν έναν φυσικό δεσμό με τους άλλους ανθρώπους και με το σύμπαν, αλλά η κουλτούρα μας τον καταστρέφει. Όταν γίνεστε γονείς, έχετε μια καλή ευκαιρία να επανεκτιμήσετε τις αξίες σας και να επανασυνδεθείτε με τον δικό σας πνευματικό εαυτό. «Η εγκυμοσύνη είναι το σημείο εκκίνησης για τόσο πολλές μητέρες», λέει η Ντο. «Είναι η περίοδος κατά την οποία επανασυνδέονται με την πνευματικότητά τους. Τι θα μπορούσε να είναι πιο πνευματικό από μια νέα ζωή που μεγαλώνει μέσα μας;» Το κλειδί είναι να διατηρήσουμε αυτό το συναίσθημα σε όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και της ανατροφής του παιδιού. «Πολύ συχνά η φυσική πνευματικότητα των παιδιών συνθλίβεται από καλοπροαίρετους γονείς που ενδιαφέρονται να δουν αποτελέσματα και από ένα ανταγωνιστικό σχολικό σύστημα», προειδοποιεί η Ντο. «Ό,τι κι αν συμβεί, όμως, μην αφήσετε την αίσθηση θαυμασμού του παιδιού να μαραθεί και να σβήσει».

9. Όλοι κάνουν λάθη

Όλοι οι γονείς τα θαλασσώνουν μερικές φορές, μην ανησυχείτε. Μάθετε να λέτε συγγνώμη και να προχωράτε. Είναι πάντα χρήσιμη μια δεύτερη ευκαιρία τόσο για τον εαυτό σας όσο και για τα παιδιά. Με αυτό τον τρόπο τούς δείχνετε και πώς να αντιμετωπίζουν τα δικά τους λάθη.

Το χτίσιμο της ηθικής νοημοσύνης δεν είναι βοηθητικό μόνο για το παιδί αλλά και για όλη την κοινωνία. Με άλλα λόγια, η ηθική εξυπνάδα είναι το αντίδοτο στη μιζέρια και στην απώλεια της ελπίδας. Ένα ηθικά εκπαιδευμένο άτομο μπορεί να κυριαρχήσει στον άκρατο αυθορμητισμό του, να πολεμήσει τη βία και την κατάθλιψη. Είναι αντίδοτο στη βίαιη συμπεριφορά και μπορεί να δώσει υπόσταση σε μια άδεια ζωή. Η ηθική νοημοσύνη είναι ίσως η πιο ανθρωποκεντρική απ’ όλες και σίγουρα εκείνη που μπορεί να συμβάλει στο χτίσιμο μιας πιο δίκαιης και ευτυχισμένης κοινωνίας.

Διαπαιδαγώγηση

ΠΗΓΗ: kids.in.gr / Ελένη Χαδιαράκου

Ασφαλής πλοήγηση στο διαδίκτυο

Από την Ελληνική Αστυνομία

Διαδίκτυο